Ôl-ddyledion morgais neu broblemau wrth dalu’ch morgais

Bydd eich benthyciwr morgais yn awyddus i helpu a bydd yn egluro’ch opsiynau .

Mae rhaid iddynt wneud ymgais rhesymol i ddod i gytundeb â chi, gan gynnwys ystyried a ddylid newid sut rydych yn gwneud taliadau a phryd rydych yn eu gwneud.

Mae'r Awdurdod Ymddygiad Ariannol (FCA) yn diffinio ôl-ddyledion o fewn contract morgais rheoledig neu gynllun prynu cartref fel diffyg sy'n cyfateb i ddau neu fwy o daliadau misol.

• rhoi gwybod i chi am gyfanswm eich ôl-ddyledion
• rhestru’r holl daliadau rydych wedi’u methu enu eu talu'n rhannol
• rhoi gwybod i chi am yr union swm sy’n weddill dan eich morgais
• rhoi gwybod i chi am unrhyw ffioedd a godir oherwydd methu unrhyw daliadau (a rhoi gwybod i chi am y ffioedd tebygol yn y dyfodol os na thelir yr ôl-ddyledion).

Hefyd, mae rhaid i’ch benthyciwr beidio â chymryd camau i adfeddiannu oni bai fod pob ymdrech resymol arall i ddatrys y sefyllfa wedi methu, ac mae rhaid iddynt roi rhybudd rhesymol i chi cyn cymryd y camau hynny.

Mae rhaid i fenthycwyr eich trin yn deg ac ystyried unrhyw gais a wnewch i newid y ffordd rydych yn talu'ch morgais.

• Cynigiwch ad-dalu'r hyn y gallwch ei fforddio wrth drafod eich opsiynau â'ch benthyciwr - mae'n well parhau i dalu rhywfaint o arian yn ôl na thalu dim a bydd yn helpu i leihau eich ôl-ddyledion.
• Ystyriwch sut a phryd y gallwch ddychwelyd i wneud eich taliadau misol llawn.
• Meddyliwch pryd y gallwch fforddio talu mwy i wneud taliadau sy'n fwy na'ch taliad misol arferol i dalu unrhyw ôl-ddyledion.

Gan ddibynnu ar eich amgylchiadau gallai eich benthyciwr hefyd wneud awgrymiadau ar eich rhan, er enghraifft ymestyn eich tymor morgais.

Peidiwch ag oedi - mae'n bwysig cysylltu â'ch benthyciwr cyn gynted â phosibl.

Gall Yswiriant Diogelu Taliadau Morgais, sy’n cael ei alw hefyd yn Yswiriant Damweiniau, Salwch a Diweithdra, eich helpu â’ch ad-daliadau morgais os yw eich incwm wedi lleihau oherwydd damwain, salwch neu os ydych wedi colli’ch gwaith.

Efallai gwnaethoch drefnu’r yswiriant pan gawsoch eich morgais – edrychwch drwy waith papur eich morgais a holwch eich benthyciwr eto neu’r brocer a ddefnyddiwyd gennych pan drefnoch y morgais .

Bydd treulio amser yn ystyried eich arferion gwario yn helpu i weld a oes modd i chi arbed arian mewn le.

I’ch helpu i weld ble y gallwch arbed arian, edrychwch ar eich treuliau mewn perthynas â’r arian sydd gennych yn dod i mewn ac wedyn rhannu’ch gwariant yn eitemau hanfodol ac eitemau heb fod yn hanfodol.

Mae cyllidebu’n hollbwysig os ydych yn cael trafferth talu’ch treuliau. Dyma rai ffyrdd o dorri’n ôl.

• Edrychwch ar y Debydau Uniongyrchol sy’n mynd allan o’ch cyfrif bob mis – pethau fel aelodaeth o gampfa a thanysgrifiadau i gylchgronau. Ystyriwch yn awr a ydych y cael gwerth am arian o’r holl bethau hyn. Os nad ydych, dylech eu canslo.
• Ceisiwch restru’r eitemau llai nad ydynt yn hanfodol rydych yn eu prynu bob dydd – coffi parod o siop neu ddiodydd ar ôl y gwaith. Trefnwch hwy yn ôl eu blaenoriaeth. Dewiswch yr eitemau blaenoriaeth is yn gyntaf a’u torri allan, un ar y tro.

Am bethau fel bwyd a biliau ynni - edrychwch ar beth mae cwmnïau eraill yn eu cynnig er mwyn ceisio cael cytundeb gwell.

Fodd bynnag, meddyliwch yn ofalus cyn lleihau eich yswiriant, yn enwedig yswiriant bywyd.

Gofynnwch i chi’ch hun a fyddai gwario ychydig ar y premiwm yn well na’r risg o beidio â derbyn taliad llawn petaech yn marw neu dalu miloedd o bunnoedd allan o’ch arian eich hun petai rhywbeth yn digwydd i’ch cartref.

Yn ogystal â siarad â’ch benthyciwr, mynnwch gyngor gan un o’r nifer o sefydliadau neu elusennau sy’n rhoi cyngor am ddim ar ddyledion.

Gall cynghorydd ariannol hyfforddiedig o asiantaeth annibynnol, fel Cyngor ar Bopeth neu Shelter, roi cyngor diduedd am ddim i chi.

Mae elusennau eraill ar gael hefyd a fydd yn gallu’ch helpu chi a rhoi gwybodaeth am ble i ddod o hyd i atebion.

Defnyddiwch ein Cyfrifiannell Budd-daliadau i ddarganfod yn gyflym pa gefnogaeth gallech fod â hawl iddo.

Yn dibynnu ar eich amgylchiadau, efallai eich bod yn gymwys i gael rhai budd-daliadau – a/neu i gael help gan y llywodraeth tuag at eich taliadau llog.

Os ydych yn poeni y gallech golli’ch cartref oherwydd nad ydych wedi bod yn gwneud eich ad-daliadau, gall elusennau roi cymorth a chyngor i chi, ac mae digon o help ar gael mewn mannau eraill hefyd.

Ewch i wefan Shelter am fwy o wybodaeth ar adfeddiannu tai, neu ar wefan Housing Rights os ydych yng Ngogledd Iwerddon.

Efallai y bydd eich cyngor lleol yn gallu rhoi cymorth a chyngor.

Os ydych yn gwybod na fydd eich sefyllfa’n newid yn yr hirdymor, ystyriwch werthu’ch cartref eich hun a rhentu neu symud i eiddo rhatach.

Os ydych yn ystyried yr opsiwn hwn, gofynnwch i’ch benthyciwr a gewch aros yn eich eiddo nes y byddwch wedi’i werthu a gofyn a yw’n cynnig help drwy gynllun Gwerthiant Gwirfoddol â Chymorth.

Ond gwnewch yn siŵr fod gennych le i fyw cyn symud allan. Os byddwch yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r benthyciwr a gwneud popeth yn eich gallu i’w werthu, dylai roi digon o amser i chi werthu.

Ceisiwch gyngor ar ddyledion am ddim os ydych yn meddwl am droi i unrhyw un o’r opsiynau isod – mae’n debygol bydd datrysiad gwell a byddant yn gallu helpu.

• Cymryd benthyciad ychwanegol i dalu'ch dyledion - gall y rhain leihau eich ymrwymiadau misol, gan eu gwneud yn fwy fforddiadwy - ond gallant fod yn ddrud iawn dros y tymor hir ac yn aml fe'u sicrheir ar eich cartref.
• Trosglwyddo'r allweddi yn ôl - byddwch yn dal i fod yn gyfrifol am yr ad-daliadau morgais cyn i'ch cartref gael ei werthu, ac o bosibl y balans sy'n weddill os nad yw'r arian a godir trwy werthu eich cartref yn ddigon i dalu'r hyn sy'n ddyledus gennych.
• Cynlluniau gwerthu a rhentu yn ôl - dyma lle rydych yn gwerthu'ch cartref i gwmni a'i rentu'n ôl oddi wrthynt. Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Cynlluniau gwerthu a rhentu yn ôl.