Credyd Cynhwysol os ydych yn hunangyflogedig

Mae Credyd Cynhwysol yn disodli’r budd-daliadau canlynol:

• Credyd Treth Plant
• Cymhorthdal Incwm
• Budd-dal Tai
• Credyd Treth Gwaith
• Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar incwm
• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth yn seiliedig ar incwm.

Mae'r Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) yn galw'r budd-daliadau hyn yn rhai 'legacy'. Nid yw pobl bellach yn gallu gwneud ceisiadau newydd am y rhain.

Os ydych yn hunangyflogedig ac eisoes yn cael y budd-daliadau a fydd yn cael eu disodli gan Gredyd Cynhwysol, nid oes rhaid i chi wneud unrhyw beth. Bydd DWP yn dweud wrthych pryd mae'n amser symud ymlaen i Gredyd Cynhwysol.

I gael mwy o wybodaeth am hawlio Credyd Cynhwysol, eich ymrwymiadau, sancsiynau a gweithio wrth hawlio, darllenwch y daflen ‘Credyd Cynhwysol a Chi' ar wefan GOV.UK

Os ydych yng Ngogledd Iwerddon, gallwch lawrlwytho canllaw o wefan nidirect

Os ydych yn gwneud cais am Gredyd Cynhwysol am y tro cyntaf, mae gwasanaeth Help i Hawlio Cyngor ar Bopeth am ddim ac yn gyfrinachol. Gall eich helpu:

• gwirio a ydych yn gymwys i gael Credyd Cynhwysol
• dod â'ch gwaith papur a'ch dogfennau pwysig at ei gilydd i gyflymu'ch cais
• llenwi eich cais ar-lein.

Os bydd rhai amgylchiadau yn eich bywyd yn newid, gallai effeithio ar eich budd-daliadau. Ac efallai y bydd rhaid i chi wneud cais am Gredyd Cynhwysol yn lle hyn.

Gallai newidiadau arwyddocaol mewn amgylchiadau gynnwys:

• symud i mewn gyda phartner sydd eisoes yn cael Credyd Cynhwysol
• cael babi newydd sy’n effeithio ar eich hawl am Gredyd Treth Plant.

Os byddwch yn symud i Gredyd Cynhwysol ac wedi bod yn hunangyflogedig ers 12 mis neu fwy, bydd y llawr isafswm incwm yn berthnasol i’ch enillion.

Os ydych chi wedi bod yn hunangyflogedig am lai na 12 mis, efallai y byddwch yn cael eich dosbarthu o fod yn y cyfnod cychwynnol ac ni fydd y llawr isafswm incwm yn berthnasol am hyd at 12 mis.

Darganfyddwch beth mae ‘gwaith â thâl’ n ei olygu yn ein hadran isod ar ‘Sut mae dangos fy mod yn hunangyflogedig?

Os ydych chi eisoes yn cael budd-daliadau a fydd yn cael eu disodli gan Gredyd Cynhwysol ymhen amser, nid oes angen i chi wneud unrhyw beth am y tro.

Bydd y DWP yn cysylltu â chi pan fydd yn amser i chi symud i Gredyd Cynhwysol. Pryd hynny, bydd y budd-daliadau rydych chi’n eu hawlio yn stopio a bydd yn rhaid i chi wneud cais newydd am Gredyd Cynhwysol.

Os yw’ch busnes wedi bod yn rhedeg am fwy na 12 mis a’ch bod yn gymwys fel rhywun hunangyflogedig, byddwch wedi’ch eithrio o’r llawr isafswm incwm am chwe mis cyntaf eich cais.

Os ydych chi wedi bod yn hunangyflogedig am lai na 12 mis ac yn gymwys fel rhywun hunangyflogedig, efallai y byddwch yn cael eich dosbarthu i fod yn y cyfnod cychwynnol ac ni fydd y llawr isafswm incwm yn berthnasol am hyd at 12 mis.

Os oes angen i chi wneud cais am Gredyd Cynhwysol, cewch wahoddiad i gyfweliad porth yn eich Canolfan Byd Gwaith leol.

Pwrpas y cyfweliad yw i benderfynu a yw’ch gwaith yn beth mae'r DWP yn ddiffinio fel ‘hunangyflogedig â thâl‘.

I ddangos eich bod yn hunangyflogedig rhaid i’r gwaith a wnewch fod:

• yn rheolaidd
• wedi ei drefnu
• wedi ei ddatblygu.

Rhaid i chi ddisgwyl gwneud elw a dylai’r gwaith fod eich prif swydd.

Yn y cyfweliad porth, bydd angen i chi roi tystiolaeth eich bod yn hunangyflogedig. Gallai hynny gynnwys:

• derbynebau
• eich cynllun busnes
• copïau o anfonebau
• cyfrifon masnachol o’r flwyddyn flaenorol
• tystiolaeth eich bod wedi cofrestru’n hunangyflogedig gyda CThEM.

Os na ddangoswch ddigon o dystiolaeth, gallai’r aseswr benderfynu nad ydych yn hunangyflogedig â thâl.

Golyga hynny y bydd angen i chi chwilio am waith a bod ar gael i wneud gwaith arall yn hytrach tra rydych yn cael Credyd Cynhwysol.

Os ydych wedi bod yn rhedeg eich busnes am 12 mis neu fwy pan rydych yn gwneud cais am Gredyd Cynhwysol, bydd DWP yn cyfrifo’ch taliad yn seiliedig ar y llawr isafswm incwm.

Mae hon yn lefel dybiedig o enillion a ddefnyddir i gyfrifo’ch Credyd Cynhwysol pan fydd eich gwir enillion yn gostwng o dan y lefel hon.

Cyfrifir lefel eich llawr isafswm incwm fel a ganlyn:

• Y nifer o oriau y disgwylir i chi weithio bob wythnos. Gall hynny fod hyd at 35 awr yr wythnos, yn ddibynnol ar eich amgylchiadau personol. Er enghraifft byddai disgwyl i chi weithio llai o oriau os oes gennych chi gyfrifoldebau gofalu neu os ydych yn anabl.
• Lluosir y ffigwr hwn gyda chyfradd yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol ar gyfer eich grŵp oedran.
• Lluosir y ffigwr hwn â 52 ac yna ei rannu â 12 - i gael ffigwr misol.
• Yna didynnir swm o Dreth Incwm a chyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 2 a 4 i gael eich llawr isafswm incwm misol.

Eich llawr isafswm incwm yw’r swm a ddefnyddir gan DWP i osod eich taliad Credyd Cynhwysol misol.

Os enillwch fwy na’r llawr isafswm incwm  yna cewch lai o Gredyd Cynhwysol.

Os enillwch lai na’r llawr isafswm incwm yna ni chewch ragor o arian i bontio’r gwahaniaeth.

Bu Sarah yn gweithio fel triniwr gwallt ers dwy flynedd. Mae hi’n 25 oed a disgwylir iddi weithio 35 awr yr wythnos.

Y Cyflog Byw Cenedlaethol ar gyfer gweithwyr 21 oed a'n hŷn yw £11.44/awr ar gyfer (bydd y Cyflog Byw yn cynyddu ar gyfer 2025/26).

Cyfrifir ei llawr isafswm incwm fel a ganlyn:

• 35 × £11.44 = £400.40 yr wythnos.
• £400.40 × 52 o wythnosau = £20,820.80 y flwyddyn.
• £20,820.80 ÷ 12 o fisoedd = £1,735.07 y mis.
• Yna didynnir Treth Incwm a chyfraniadau Yswiriant Gwladol o £1,735.07 i gael eich llawr isafswm incwm misol.
• Ar y swm hwn, byddai’r didyniadau’n £192.37 y mis yn seiliedig ar dreth a chyfraniadau Yswiriant Gwladol ar gyfer y flwyddyn dreth 2024/25.
• £1,735.07 - £192.37 = £1,542.70.
• Dyma’r isafswm y mae’r DWP yn disgwyl i Sarah ei ennill bob mis a bydd ei thaliad yn seiliedig ar incwm o £1,542.70
• Os bydd hi’n ennill mwy na hyn, bydd ei thaliad Credyd Cynhwysol yn lleihau 55c am bob £1 y bydd hi’n ei hennill oni bai ei bod yn gymwys i gael y Lwfans Gwaith.
• Os bydd hi’n ennill llai na hyn, ni chaiff fwy o Gredyd Cynhwysol i wneud i fyny'r gwahaniaeth.

Os yw eich busnes yn llai na 12 mis oed, ni fydd y llawr isafswm incwm yn berthnasol i chi am flwyddyn.

Yn ystod y cyfnod hwn, ni fydd yn ofynnol i chi chwilio am waith arall cyflogedig.

Fodd bynnag, bydd angen i chi fynychu cyfweliad bob tri mis i brofi eich bod yn parhau’n hunangyflogedig â thâl , ac mae'n rhaid i chi wneud popeth y gallwch i gynyddu eich enillion.

Caniateir un cyfnod dechrau busnes bob pum mlynedd i chi.

Os ydych yn hunangyflogedig ac yn y grŵp ‘dim gofynion yn gysylltiedig â gwaith’ neu’r grŵp ‘cyfweliad sy’n canolbwyntio ar Waith’ neu’r grŵp ‘paratoi gwaith’ yna ni fydd y llawr isafswm incwm yn berthnasol.

Os ydych wedi bod yn hunangyflogedig ers llai na 12 mis, yna byddwch wedi’ch eithrio o’r llawr isafswm incwm l am 12 mis.

Os bydd eich treuliau ar gyfer cyfnod asesu misol neilltuol yn anarferol o uchel, gallwch eu gwrthbwyso yn erbyn eich incwm yng nghyfnodau asesu misol y dyfodol.

Mae hyn yn berthnasol hyd yn oed os yw eich taliadau treuliau am y mis yn uwch na’ch derbynebau.

Os yw natur eich busnes yn golygu ychydig o brosiectau mawr -  lle cewch eich talu mewn cyfandaliad wrth gyflawni neu gwblhau, gofynnwch i’ch cleientiaid am eu caniatâd i’w bilio dros gyfnodau rheolaidd, yn fisol yn ddelfrydol.

Os byddant yn cytuno i wneud hynny, bydd hyn o gymorth i chi gysoni’ch incwm o fis i fis.

Edrychwch ar wariant eich busnes a chanfod a allwch chi symud eich taliadau i fod yn rhai misol yn hytrach na blynyddol os yn bosibl.

Ar gyfer rhai treuliau, fel premiymau yswiriant, efallai y bydd angen i chi chwilio am ddarparwr nad yw’n codi mwy am daliadau misol.

Os ydych yn cael trafferth gyda dyled busnes neu gartref, mae'r Llinell Ddyled Busnes yn cynnig gwasanaeth cynghori ar ddyledion am ddim i bobl hunangyflogedig a busnesau bach yng Nghymru, Lloegr a'r Alban.

Hyd yn oed os nad ydych yn debygol o gael eich symud i Gredyd Cynhwysol ar unwaith, mae pethau y gallwch eu gwneud yn awr i sicrhau eich bod yn barod am hynny.

Disgwylir i chi hawlio Credyd Cynhwysol a chyflwyno’ch incwm misol ar-lein.

Gall y Ganolfan Byd Gwaith roi mynediad i’r rhyngrwyd neu roi gwybod i chi am leoedd eraill yn lleol lle gallwch ddefnyddio’r rhyngrwyd yn rhad ac am ddim.

Os na allwch hawlio ar-lein, bydd cymorth wyneb yn wyneb ac ar y ffôn ar gael hyd nes i chi fedru cael mynediad i’r rhyngrwyd.

Mae’n arfer dda cael cyfrif banc ar wahân ar gyfer eich busnes.

Mae hyn yn neilltuol o bwysig gyda Chredyd Cynhwysol oherwydd fe gyfrifir eich taliadau ar gyfer y cartref cyfan yn hytrach nag ar eich cyfer chi fel unigolyn yn unig.

Os ydych yn hunangyflogedig nid oes angen i chi ddefnyddio cyfrif banc busnes oni bai eich bod yn dymuno gwneud hynny.

Gall cyfrif personol fod yn ddewis rhatach.