Sut i gyllidebu ar gyfer incwm afreolaidd

Efallai na fyddwch yn gwybod faint o arian sydd gennych yn dod i mewn bob mis, ond dylech fod yn gwybod faint sy’n cael ei wario – a dyma le da felly i gychwyn arni.

Gwnewch restr o’ch holl wariant rheolaidd pwysig. Bydd hyn yn cynnwys:

• rhent neu forgais
• costau teithio
• ffôn symudol
• trydan a nwy
• yswiriant
• Treth Cyngor
• bwyd.

Efallai nad yw hynny’n ddull perffaith, ond os gwyddoch faint a warir bob mis gallwch gyllidebu – yn seiliedig ar faint o arian sy’n dod i mewn.

Mae hyn yn ffordd dda hefyd o adnabod ffyrdd y gallwch dorri’n ôl.

Wedi i chi gyfrifo lefel eich gwariant, bydd angen i chi sicrhau y gallwch fforddio’r costau hynny bob mis. Os na wnewch, gallech yn rhwydd iawn wynebu costau am fynd i mewn i’ch gorddrafft, neu wynebu mynd i ddyled.

Os ydych yn poeni am ddefnyddio’r arian a glustnodwyd ar gyfer y biliau hynny, efallai y byddai’n syniad da i chi sefydlu cyfrif ar wahân ar gyfer eich gwariant rheolaidd. Gallwch ychwanegu ato pan gewch fis o incwm uwch na’r arfer. Drwy wneud hynny, cewch sicrwydd y bydd arian ar gael yno i ysgwyddo unrhyw wariant hanfodol.

Os yw eich incwm yn amrywio, gall fod yn demtasiwn i gyllidebu yn unol â mis pan oedd eich incwm yn uchel. Ond gallai hynny olygu y byddai arian yn brin mewn mis costus.

Awgrym da yw cyllidebu ar gyfer eich incwm misol isaf – drwy wneud hynny, bydd y prif gostau wedi’u talu gennych bob tro. Wedyn, os cewch fis da, gallwch addasu’ch cyllideb a’i gynyddu.

Neu, cyfrifwch gyfanswm o’ch incwm dros y flwyddyn ddiwethaf a’i rannu â 12. Bydd hyn yn rhoi cyfartaledd misol o’ch incwm a defnyddiwch y ffigwr fel sail ar gyfer eich incwm.

Mae’n bwysig ystyried newidiadau tymhorol mewn incwm, yn enwedig os ydych yn hunangyflogedig. Mewn rhai diwydiannau mae’r Nadolig yn gyfnod llewyrchus. Ond i eraill mae’n gyfnod anodd gan fod yr incwm yn isel iawn.

Bydd angen i chi gofio hefyd y bydd yna rai adegau pan fydd eich gwariant yn uwch. Er enghraifft, yn ystod cyfnod y Nadolig, neu pan fydd angen dathlu pen-blwyddi, neu pan wynebwch filiau blynyddol fel yswiriant car.

Os cewch fis da, neu fis pan fydd eich gwariant yn llai na’r disgwyl, peidiwch â gwario’r arian ychwanegol yn anghyfrifol.

Ewch ati i gasglu cronfa argyfwng i ysgwyddo costau annisgwyl er mwyn i chi allu ymdopi â chyfnodau pan allai’ch incwm fod yn is.

Mae’n syniad da sicrhau bod gwerth tri mis o wariant hanfodol ar gael gennych. Ond bydd cael hyd yn oed gwerth un mis o incwm yn unig wrth gefn yn rhoi sicrwydd i chi fedru ymdopi â chwymp sydyn mewn incwm.

Os ydych yn hawlio Credyd Cynhwysol cewch eich talu’n fisol mewn ôl-daliadau. A bydd y swm a gewch yn amrywio, gan ddibynnu ar gyfanswm eich enillion yn ystod eich cyfnod asesu.

Mae eich cyfnod asesu cyntaf yn dechrau ar y diwrnod y gwnewch eich cais ac yn para un mis calendr.

Fel rheol byddwch yn cael eich taliad cyntaf saith diwrnod ar ôl diwedd eich cyfnod asesu cyntaf. Pennir eich diwrnod tâl ar yr un dyddiad bob mis - saith diwrnod ar ôl diwedd eich cyfnod asesu.

Bydd angen i chi roi gwybod am unrhyw enillion o hunangyflogaeth bob mis calendr. Mae angen gwneud hyn ar ddiwrnod olaf eich cyfnod asesu, hyd yn oed os nad oes gennych incwm i’w roi gwybod amdano.

Gall gwahanol batrymau enillion effeithio ar eich taliadau Credyd Cynhwysol. Mae hyn yn enwedig os cewch eich talu’n amlach yn sgil pa bryd fydd y dyddiadau talu mewn rhai misoedd penodol.

Er enghraifft, os cewch eich talu bob pedair wythnos – gallech gael dau daliad cyflog mewn rhai misoedd.

Os cewch eich talu bob pythefnos, yna fe gewch eich talu dair gwaith mewn rhai misoedd.

Os cewch eich talu bob wythnos, weithiau cewch eich talu bum gwaith mewn mis.

Pan fydd hyn yn digwydd, gallech gael eich gwthio dros y trothwy enillion a chael dim taliad Credyd Cynhwysol ar gyfer y mis canlynol, na thaliad gostyngedig.

Fodd bynnag, os cewch eich talu’n fisol, mae rheolau a gyflwynwyd ym mis Tachwedd 2020 yn golygu, os ydych yn cael dau daliad cyflog mewn un mis,  bydd un yn cael ei symud yn awtomatig i gyfnod asesu gwahanol.  Efallai gallech gael dau daliad cyflog mewn un mis oherwydd bod eich diwrnod cyflog yn glanio ar benwythnos neu wyliau cyhoeddus.

Dylai hyn olygu os cewch eich talu’n fisol gan eich cyflogwr, ni fydd gennych unrhyw gyfnodau asesu heb daliad Credyd Cynhwysol. Nid oes rhaid i chi wneud unrhyw beth i wneud i hyn ddigwydd ond gallwch roi gwybod i’ch anogwr gwaith os ydych yn gwybod ymlaen llaw.

Os ydych yn byw yn yr Alban neu Ogledd Iwerddon ac yn cael taliadau bob pythefnos, yna bydd y ddau daliad yn cael eu gostwng yn gyfartal os ydych yn parhau i fod yn gymwys am Gredyd Cynhwysol.

Yna bydd angen i chi ail wneud cais am Gredyd Cynhwysol ond ni fydd angen i chi gyflwyno cais newydd.

Bydd angen i chi fewngofnodi i’ch cyfrif ar-lein a chadarnhau eich manylion er mwyn ailgychwyn ar y cais.

Gwnewch yn siŵr eich bod yn edrych ar galendr a nodi unrhyw fisoedd pan fydd hyn yn digwydd er mwyn i chi fedru cynllunio ymlaen llaw.

Mae llawer o gyflogwyr yn talu cyflogau mis Rhagfyr cyn y Nadolig, a allai olygu eich bod wedi’ch talu’n gynt na’r arfer.

Yn dibynnu ar y dyddiad rydych wedi’ch talu, gallai olygu bod eich cyflogau ym mis Tachwedd a mis Rhagfyr yn disgyn i un cyfnod asesu incwm ar gyfer Credyd Cynhwysol ac yn golygu eich bod chi yn cael llai o Gredyd Cynhwysol.

Gwnewch yn siŵr eich bod yn mewngofnodi i’ch cyfrif dyddlyfr Credyd Cynhwysol ar-lein (Opens in a new window) a’i ddiweddaru i gadarnhau eich bod wedi cael eich talu ddwywaith mewn un cyfnod asesu, a gofyn am i’ch cyflog gael ei gyfrif dros ddau gyfnod asesu yn hytrach nag un.

Os na allwch fewngofnodi i’ch cyfrif ar-lein, gallwch ffonio’r llinell gymorth Credyd Cynhwysol ar 0800 328 1744 (ar gyfer deialu ffôn testun 0800 328 1344 ac ar gyfer gwasanaeth iaith Saesneg deialwch 0800 328 5644), o ddydd Llun i ddydd Gwener, 8am i 6pm.

Os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon a’ch bod chi am ddefnyddio llinell gymorth, cysylltwch â’r Canolfan Gwasanaeth Credyd Cynhwysol (Opens in a new window) yn lle hynny ar 0800 012 1331 (ar gyfer deialu ffôn testun 0800 012 1441), o ddydd Llun i ddydd Gwener, 10am i 4pm.