Mae llawer o bobl yn cymryd ail swydd i greu arian ychwanegol, neu fel cam ar y ffordd i ddechrau eu busnes eu hunain. Ond efallai na fyddan nhw’n ymwybodol o’u hawliau yn ymwneud â chymryd ail swydd a sut y byddan nhw’n talu treth ac Yswiriant Gwladol.
Beth sydd yn y canllaw hwn
A all fy nghyflogwr fy atal rhag cael ail swydd?
Un o’r cwestiynau cyntaf sydd angen i chi ofyn i’ch hunan yw, a yw’ch cytundeb cyflogaeth bresennol yn caniatáu i chi gymryd ail swydd.
Dylech fod wedi derbyn copi o’ch cytundeb pan ddechreuoch weithio i’ch cyflogwr. Os nad oes gennych un, dylai’ch cyflogwr neu adran Adnoddau Dynol allu darparu un i chi.
Mae’n bosibl y gallai eich cyflogwr eich atal rhag cymryd swyddi ychwanegol mewn sefyllfaoedd lle:
- gallai gwrthdaro buddiannau godi, er enghraifft, gweithio i gwmni sy’n cystadlu
- gallai’ch ail swydd ddwyn anfri ar eich cyflogwr.
Os nad ydych yn siŵr, gwiriwch eich cytundeb. Os nad oes unrhyw beth am ail swyddi wedi’i nodi ynddo, ni all eich cyflogwr eich atal chi rhag cymryd swydd arall.
Beth yw fy hawliau wrth weithio mewn ail swydd?
Hawliau a chytundebau
Gan ddibynnu ar eich statws cyflogaeth, mae gennych hawliau yn y gwaith, p’un ai dyma’r swydd gyntaf neu ail swydd.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Gwahanol fathau o statws cyflogaeth
Beth bynnag yw’ch statws cyflogaeth - os ydych yn cael eich cyflogi gan rywun arall, dylech gael cytundeb cyflogaeth.
Dylai hyn amlinellu, ymhlith pethau eraill:
- eich teitl swydd
- cyfrifoldebau
- cyflog
- oriau gwaith
- y buddion sydd gennych hawl iddynt.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Contractau cyflogaeth ac egluro eich hawliau fel cyflogai
Isafswm Cyflog Cenedlaethol
Mae gan bron bob un gweithiwr yn y DU hawl i gael yr Isafswm Cyflog Cenedlaethol - neu’r Cyflog Byw Cenedlaethol os ydych yn 21 oed neu’n hŷn.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Isafswm Cyflog Cenedlaethol
Oriau gwaith
Yn ôl y gyfraith, ni all eich cyflogwr ofyn i chi weithio mwy na chyfartaledd o 48 awr yr wythnos mewn unrhyw un swydd.
Serch hynny, os ydych dros 18 oed gallwch ddewis gweithio mwy o oriau na hyn. Ac mae’n bosibl y bydd angen i chi os ydych yn dymuno cymryd ail swydd.
Darganfyddwch fwy ar uchafswm oriau gweithio wythnosolYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK
Treth Incwm ar ail swyddi
Os ydych yn gweithio, mae gennych yr hawl i ennill swm penodol o arian heb dalu Treth Incwm. Gelwir hyn yn Lwfans Personol ac mae’n £12,570 ar gyfer y flwyddyn dreth 2024/25.
Dim ond un Lwfans Personol a gewch - felly mae’n well ei gymhwyso i’r swydd sy’n talu’r mwyaf.
Os ydych yn gweithio dwy swydd ac nad yw’r naill incwm na’r llall yn uwch na £12,570 gallwch rannu’ch Lwfans Personol.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Sut y mae Treth Incwm a’r Lwfans Personol yn gweithio
Enghraifft 1: Os oes gennych ddwy swydd
Mae Jane yn gweithio dwy swydd. Mae ei phrif swydd yn talu £14,000 y flwyddyn a’r ail yn talu £6,000.
Mae ei Lwfans Personol cyfan yn cael ei gymhwyso i’w phrif swydd. Os yw’n byw yng Nghymru, Lloegr neu Ogledd Iwerddon, mae’n talu treth incwm ar Radd Sylfaenol o 20% ar yr £1,430 o’i chyflog sydd dros y lwfans ar gyfer ei phrif swydd ac ar ei holl incwm ar ei hail swydd.
Mae Treth Incwm yn wahanol yn yr Alban. Dewch o hyd i fwy yn ein canllaw Treth Incwm ac Yswiriant Gwladol yr Alban
Enghraifft 2: Dwy swydd o dan y Lwfans Personol
Mae gan Richard ddwy swydd, mae ei brif swydd yn talu £10,000 y flwyddyn a’i ail swydd yn talu £9,000.
Mae’r ddwy o dan y Lwfans Personol, felly gall rannu ei lwfans rhwng y ddwy swydd.
Gall gysylltu â CThEM a gofyn iddynt drosglwyddo £2,570 o lwfans heb ei ddefnyddio o’i brif swydd i’w ail swydd, neu fe all aros hyd at ddiwedd y flwyddyn dreth a gofyn i CThEM am ad-daliad.
Dim ond os yw’ch incwm o bob swydd yn rhagweladwy ac yn sefydlog y dylech ofyn i’ch Lwfans Personol gael ei rannu. Os nad ydyw a bod un swydd yn talu mwy na’r disgwyl, ni fyddwch wedi talu digon o dreth.
Os oes gennych gwestiwn am Dreth Incwm, mae manylion cyswllt CThEM ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd
Enghraifft 3: Os yw’ch enillion cyfun dros £50,271
Mae prif swydd Rebecca yn talu £45,000 y flwyddyn iddi, ond mae ganddi swydd ran amser hefyd sy’n talu £12,000 y flwyddyn. Mae hyn yn golygu bod ganddi gyfanswm incwm o £57,000, gyda’i holl Lwfans Personol yn cael ei gymhwyso i’w phrif swydd.
Oni bai bod Rebecca yn dweud wrth CThEM, bydd ei hail swydd yn cael ei threthu yn gyfan gwbl ar y Gyfradd Sylfaenol, pan ddylai rhan ohoni gael ei threthu ar y gyfradd uwch.
Os nad yw’n dweud wrth CThEM am hyn, bydd angen iddi dalu treth ychwanegol ar ddiwedd y flwyddyn dreth.
Codau Treth ar gyfer ail swyddi
Mae’n bwysig i wirio eich codau treth. Bydd hyn yn helpu sicrhau eich bod yn talu’r swm cywir o dreth ac nad ydych chi’n cael eich taro â biliau treth annisgwyl, taliadau cosb a llog.
Dylai’ch prif swydd, gan gymryd ei fod yn talu mwy na’r Lwfans Personol, fod yn 1257L ar gyfer y flwyddyn dreth 2024/25.
Dylai’ch ail swydd fod â chod treth BR, D0 neu D1, gan ddibynnu ar a ydych yn cael eich trethu ar y Gyfradd Sylfaenol, Uwch neu Ychwanegol.
Mae eich cod treth i’w weld ar eich slipiau cyflog.
Yna, gallwch roi gwybod i CThEM am ddechrau ar ail swydd gan ddefnyddio’r rhestr wirio dechreuwr newydd gan eich cyflogwr newydd.
Os na roddwyd rhestr wirio dechreuwr i chi, gallwch lawr lwytho un o wefan GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd
Yswiriant Gwladol ar ail swydd
Os ydych yn ennill mwy na £242 yr wythnos yn y flwyddyn dreth 2024/25, bydd angen i chi dalu cyfraniadau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1.
Os byddwch yn ennill mwy na hyn yn eich dwy swydd, byddwch yn talu cyfraniadau Yswiriant Gwladol ar y ddwy swydd.
Sut y bydd cael ail swydd yn effeithio ar fy mudd-daliadau?
Gall cymryd ail swydd effeithio ar eich credydau treth neu fudd-daliadau eraill. Felly rhaid i chi gyfrifo faint yn ychwanegol y byddwch yn ei ennill.
Os ydych yn hawlio Credyd Cynhwysol, ac nad ydych yn cael y lwfans gwaith, bydd eich taliad yn gostwng 63c am bob £1 a enillir.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Egluro Credyd Cynhwysol
Os ydych dal i hawlio Credyd Treth Gwaith, bydd angen i chi ddweud wrth y Swyddfa Credyd Treth os bydd eich incwm yn newid gan fwy na £2,500. Ond gallai hyn gyfrif fel newid mewn amgylchiadau ac fe allai olygu y gallai fod angen i chi wneud cais newydd am Gredyd Cynhwysol.
Darganfyddwch fwy am sut y mae newidiadau incwm yn effeithio ar Gredydau Treth Gwaith yn ein canllaw Credyd Treth Gwaith
Ail swydd a phensiynau
Gallai cymryd ail swydd roi cyfle i chi dalu i gynllun pensiwn gweithle arall. Ond, cofiwch olrhain unrhyw bensiynau bychain rydych wedi talu iddynt.
Os ydych yn talu cyfanswm bychain i mewn i bensiwn yn eich ail swydd, efallai y byddai o fudd ei uno gyda phensiwn mwy pan fyddwch yn gadael.
Os ydych eisoes yn cael Pensiwn y Wladwriaeth, neu fod gennych bensiwn personol neu alwedigaethol, a’ch bod yn gweithio hefyd, mae’n bosibl y bydd goblygiadau treth.
Unwaith eto, mae’n bwysig iawn sicrhau eich bod yn talu’r cyfanswm cywir o dreth a bod gennych y cod treth gywir.
Darganfyddwch fwy am eich pensiwn gweithle, a’r buddion o dalu i mewn iddo, yn ein canllaw Sut mae ymrestru awtomatig pensiwn yn gweithio
Hunangyflogedig fel ail swydd
Os ydych yn gweithio’ch ail swydd yn hunangyflogedig, yna bydd angen i chi:
- gofrestru yn hunangyflogedig gyda CThEM
- ffeilio ffurflen dreth Hunanasesiad erbyn 31 Ionawr bob blwyddyn
- talu eich treth a chyfraniadau Yswiriant Gwladol eich hun.
Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Treth ac Yswiriant Gwladol pan fyddwch yn hunangyflogedig
Mae’n bwysig gwirio eich cofnod Yswirianr Gwladol yn rheolaidd. Darganfyddwch sut ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd
Gan eich bod yn hunangyflogedig, ni fyddwch yn cael slip cyflog. Felly bydd angen i chi fod yn ofalus am eich cod treth ar eich swydd arall.
Fel arfer, dylech ystyried y swydd sy’n talu’r cyflog uchaf fel eich prif swydd.
Serch hynny, os mai hunangyflogedig yw’ch ail swydd efallai na fyddwch yn gwybod faint yn union rydych yn ei ennill. Mae hyn o bosibl yn ei gwneud hi’n anodd sicrhau eich bod yn cymryd eich Lwfans Personol llawn.
Os yw’r ddwy swydd yn talu o dan y Lwfans Personol, mae gennych yr hawl o hyd i rannu’ch lwfans rhyngddynt.
Os yw un o’ch swyddi yn hunangyflogedig, byddwch yn talu treth a chyfraniadau Yswiriant Gwladol blwyddyn mewn ôl-ddyled.
Er enghraifft, ar gyfer yr arian y byddwch yn ei ennill yn y flwyddyn dreth 2024/25, bydd angen i chi dalu’r treth a chyfraniadau Yswiriant Gwladol dyledus erbyn 31 Ionawr 2025.
Golyga hyn ei bod hi’n bwysig iawn i chi ystyried sut y gallwch dalu’r hyn a allai fod yn fil sylweddol. Y newyddion da yw y dylai fod gennych syniad faint o dreth sy’n ddyledus ar ddiwedd y flwyddyn flaenorol. Mae hyn yn rhoi naw mis i chi baratoi.
