Beth yw Lle i Anadlu a sut y gall fy helpu?

Mae Lle i Anadlu yn opsiwn dyled newydd sy'n rhoi amddiffyniad dros dro i chi rhag y credydwyr y mae arnoch arian iddynt os ydych yn cael trafferth â dyledion. Mae hyn yn cynnwys:

• rhewi'r llog, ffioedd a thaliadau ar ddyledion ac
• oedi pob cam gorfodi a chontract gan gredydwyr.

Mae'n opsiwn byrdymor, i roi amser a lle i chi ymgysylltu â chyngor ar ddyledion a dod o hyd i ateb hirdymor.

Mae dau fath o Le i Anadlu:

• Lle i Anadlu Safonol - yr ydych yn gwneud cais amdano trwy gyngor dyled, ac sy'n para am hyd at 60 diwrnod, ag adolygiad rhwng diwrnodau 25 a 35.
• Lle i Anadlu Argyfwng Iechyd Meddwl - sydd yn benodol i bobl sy’n cael triniaeth argyfwng iechyd meddwl a dim ond Ymarferydd Iechyd Meddwl Cymeradwy (AMHP) sy'n gallu gwneud cais amdano. Mae'n para trwy gydol eich triniaeth, ynghyd â 30 diwrnod.

Efallai y byddwch yn gymwys am Le i Anadlu os ydych:

• yn byw yng Nghymru neu Loegr
• â dyled gymwys
• heb orchymyn rhyddhad dyled (DRO), trefniant gwirfoddol unigol (IVA), gorchymyn dros dro, neu ddim yn fethdalwr heb ei ryddhau ar yr adeg y gwnewch gais
• ddim eisoes wedi cymryd Lle i Anadlu Safonol yn ystod y 12 mis diwethaf.

Os ydych yn byw yn yr Alban, mae cynllun tebyg o'r enw ‘Statutory Moratorium’.

Os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon, nid oes cynllun cyfatebol. 

I fod yn gymwys i gael Lle i Anadlu Argyfwng Iechyd Meddwl mae rhaid eich bod yn cael triniaeth benodol.

Rydych yn gymwys dim ond os ydych ydych:

• yn cael eich cadw o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl (a elwir hefyd yn adran)
• wedi eich symud i le diogel o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl
• yn cael gofal mewn ysbyty neu'r gymuned gan dîm iechyd meddwl arbenigol fel y tîm argyfwng neu'r tîm triniaeth gartref.

Bydd y rhan fwyaf o ddyledion personol yn gymwys am Le i Anadlu gan gynnwys:

• cardiau credyd a storfa
• benthyciadau personol
• benthyciadau diwrnod cyflog
• gorddrafftiau
• ôl-ddyledion ar forgeisiau, biliau cyfleustodau, cytundebau hurbwrcasu a dyledion gwarantedig eraill
• y rhan fwyaf o ddyledion y llywodraeth, gan gynnwys dyledion treth a budd-daliadau
• Ôl-ddyledion Treth Gyngor.

Mae dyledion ar y cyd, fel morgais ar y cyd, yn gymwys, hyd yn oed os mai dim ond un ohonoch sydd eisiau Lle i Anadlu. Fodd bynnag, lle bo hynny'n bosibl, dylech siarad â'r unigolyn y mae gennych ddyled ar y cyd â hwy i'w gwneud yn ymwybodol eich bod yn gwneud cais am Le i Anadlu.

Mae benthyciadau gwarantwr yn gymwys, ond nid yw'r Lle i Anadlu yn cwmpasu'r person sy'n gwarantu'r benthyciad.

Ni fydd rhai dyledion yn gymwys am Le i Anadlu, gan gynnwys:

• dyledion a gronnwyd oherwydd twyll
• dirwyon llys
• taliadau cynhaliaeth plant
• benthyciadau argyfwng neu gyllidebu o'r gronfa gymdeithasol
• Taliadau ymlaen llaw Credyd Cynhwysol
• benthyciadau myfyrwyr
• iawndal am farwolaeth neu anafiadau personol a achoswyd i rywun arall
• rhwymedigaethau o orchymyn atafaelu.

Gallwch wneud cais am Le i Anadlu dim ond trwy gynghorydd dyled.

Os bydd rhywun yn mynd atoch yn uniongyrchol ynglŷn â Lle i Anadlu neu'n cynnig ei drefnu ar eich cyfer am ffi, mae'n debygol o fod yn sgâm.

Ni allwch wneud cais am Le i Anadlu Argyfwng Iechyd Meddwl ar eich pen eich hun. Gallwch wneud cais dim ond â chefnogaeth Ymarferydd Iechyd Meddwl Cymeradwy (AMHP).

Ystyr AMHP yw rhywun a gymeradwywyd o dan adran 114 (1) o Ddeddf Iechyd Meddwl 1983 gan unrhyw awdurdod gwasanaethau cymdeithasol lleol yn Lloegr, neu a gymeradwywyd o dan yr is-adran honno gan unrhyw awdurdod gwasanaethau cymdeithasol lleol yng Nghymru.

Os ydych am ddod o hyd i AMHP, dylech siarad â:

• y gweithiwr gofal iechyd proffesiynol sy'n ymwneud fwyaf â'ch gofal
• tîm AMHP yn eich adran gwasanaethau cymdeithasol oedolion leol
• eich tîm iechyd meddwl cymunedol lleol.
  

Bydd angen i'r AMHP lenwi ffurflen dystiolaeth swyddogol i ddangos eich bod yn cael triniaeth argyfwng iechyd meddwl. Yna bydd hwn yn cael ei gyflwyno i gynghorydd dyled gan yr AMHP, gennych chi eich hun, neu gan berson arall, fel gofalwr, gweithiwr cymdeithasol neu gynrychiolydd enwebedig.

Dylid cyflwyno ffurflenni tystiolaeth trwy'r pwynt mynediad sengl a ddarperir gan y Gwasanaeth Arian a Phensiynau.

Dyluniwyd Lle i Anadlu i roi amser i chi gael cyngor ar ddyledion ac edrych ar unrhyw atebion dyled posibl.

Mae hyn yn golygu bod rhaid i chi barhau i siarad â chynghorydd dyled trwy gydol Lle i Anadlu i barhau i gael ei amddiffyniadau.

Mae rhaid i'r cynghorydd gynnal adolygiad hanner ffordd â chi rhwng diwrnodau 25 a 35 i gadarnhau eich bod yn ymgysylltu â chyngor ac yn cwrdd ag amodau Lle i Anadlu, sef:

• hysbysu'ch cynghorydd dyledion os bu unrhyw newid yn eich amgylchiadau
• peidio â chymryd unrhyw fenthyca unigol neu ar y cyd mwy na £500, gan gynnwys gorddrafftiau
• parhau i dalu'ch biliau hanfodol ac unrhyw ddyledion nad ydynt wedi eu cynnwys yn Lle i Anadlu.

Os oes gennych unrhyw amheuaeth ynghylch yr hyn sydd angen i chi ei wneud yn ystod Lle i Anadlu, dylech siarad â'ch cynghorydd dyled.

Dyluniwyd Lle i Anadlu Argyfwng Iechyd Meddwl i roi amser i chi gael triniaeth heb fynd ar drywydd eich dyledion.

Nid oes angen i chi fodloni'r un amodau â Lle i Anadlu Safonol, ond bydd angen i Bwynt Cyswllt Enwebedig (i'w gynnwys yn y ffurflen dystiolaeth) gadarnhau eich bod yn dal i gael triniaeth iechyd meddwl bob 30 diwrnod.

Dylech hefyd barhau i dalu biliau a gwneud eich ad-daliadau dyled yn rheolaidd os gallwch, gan nad yw Lle i Anadlu yn wyliau talu, ac efallai y cysylltir â chi o hyd am y rhain.

Ar ddiwedd Lle i Anadlu, bydd yr amddiffyniadau'n dod i ben a gall y credydwyr y mae arnoch arian iddynt:

• ddechrau ychwanegu llog, ffioedd a chosbau at eich dyledion
• gweithredu i orfodi'r ddyled
• ailddechrau neu ddechrau achos cyfreithiol.

Dyma pam ei bod yn bwysig iawn eich bod o fewn y Lle i Anadlu yn mynd ati i ymgysylltu â chynghorydd dyled i ddod o hyd i ateb dyled hirdymor sy'n gweithio i chi a allai osgoi i'r pethau hyn ddigwydd.

Os ydych yn chwilio am Le i Anadlu Safonol, bydd y cynghorydd dyledion sy'n delio â'ch cais yn edrych ar yr holl opsiynau sydd ar gael i chi a gallai argymell rhywbeth heblaw am Lle i Anadlu. Byddant yn trafod manteision ac anfanteision opsiynau eraill sydd ar gael i chi.