Morgeisi ymddeol llog yn unig (RIO)

Mae morgais ymddeol llog yn unig – a elwir hefyd yn ‘forgais RIO’ – yn fath arbennig o fenthyciad cartref os ydych yn fenthyciwr hŷn (dros 50 oed) nad yw ei anghenion yn cael eu diwallu gan forgais safonol.

Gall fynd yn anoddach cael morgais newydd wrth i chi ddod yn nes at oedran ymddeol, felly gall morgais RIO helpu drwy:

• gadael i chi forgeisio'ch cartref yn ddiweddarach mewn bywyd, neu
• darparu dewis arall yn lle rhyddhau ecwiti.

Mae’n debyg i forgais gydol oes lle mae’r benthyciad fel arfer ond yn cael ei dalu pan fyddwch chi’n gwerthu’r tŷ, yn marw neu’n symud i ofal hirdymor, ond nid oes gennych y risg o adlog.

g.Mae benthycwyr yn gosod eu rheolau eu hunain ar bwy all wneud cais am forgais ymddeol llog yn unig.

Efallai y bydd angen i chi:

• fod yn isafswm oedran, fel arfer dros 50 neu 55, ond nid oes gan rai benthycwyr unrhyw ofyniad oedran is
• bod yn morgeisio eiddo sy'n brif gartref i chi
• bod ag isafswm o ecwiti yn eich cartref
• profi y gallwch fforddio'r ad-daliadau llog misol, nawr ac ar ôl ymddeol.

Archwiliwch eich holl opsiynau cyn gwneud cais a dewch o hyd i ymgynghorydd ariannol sydd wedi'i gofrestru gyda'r FCA sy'n arbenigo mewn cynllunio ar gyfer ymddeoliad.

Fel morgais llog yn unig safonol, mae dwy ran i forgais RIO: y llog a’r cyfalaf (swm y benthyciad).

Mae eich ad-daliadau misol yn cynnwys y llog ar y swm a fenthycwyd gennych, ond fel arfer dim ond pan fyddwch yn gwerthu eich cartref y caiff y benthyciad gwreiddiol ei ad-dalu.

Mae rhai morgeisi RIO yn nodi amser penodol i ad-dalu'r arian. Os ydych chi’n dal i fyw yn y cartref pan fyddwch chi’n cyrraedd diwedd tymor y morgais, bydd angen i chi ad-dalu’r benthyciad bryd hynny.

Gwiriwch y manylion bob amser cyn cytuno i forgais RIO:

• Nid yw'r rhan fwyaf o fenthycwyr yn gosod terfyn amser i ad-dalu'ch benthyciad cyn i chi ymddeol, ond bydd rhai yn gwneud hynny.
• Mae rhai benthycwyr yn gadael i chi dalu mwy tuag at glirio cyfalaf y benthyciad. Mae hyn yn ddewisol ond gallai olygu bod gennych lai i'w ad-dalu ar ôl i'r eiddo gael ei werthu.

Cewch gyngor bob amser a thrafodwch fanteision ac anfanteision eich sefyllfa. Darllenwch ein canllaw Dewis ymgynghorydd ariannol.

Gall y ddau ryddhau ecwiti o’ch cartref, ond mae gwahaniaethau rhwng y ddau forgais.

• Gall RIOs ganiatáu i chi fenthyg cyfran fwy o'ch cartref na morgais gydol oes. Mae hyn oherwydd eich bod yn gwneud taliadau i gynnal y balans, gan leihau'r risg o ecwiti negyddol. Os gallwch fforddio gwneud hynny, gall RIO ganiatáu i chi fenthyca hyd at 50-60% o werth eich cartref yn 50 oed, tra bydd morgais gydol oes yn debygol o gynnig dim ond 10-20% yn 55 oed.
• Gall fod yn anoddach gwneud cais am forgais RIO oherwydd mae angen i chi ddangos eich bod yn gallu fforddio'r taliadau.
• Gyda morgais RIO, rydych yn talu'r llog bob mis. Gyda morgais gydol oes treigl, nid oes rhaid i chi wneud taliadau misol, felly gall y llog gronni a chynyddu'r hyn sy'n ddyledus gennych.
• Mae'r isafswm oedran yn amrywio, ond fel arfer gallwch fod yn iau i wneud cais am forgais RIO.
• Rhaid i chi siarad ag ymgynghorydd rhyddhau ecwiti cymwys i gael morgais gydol oes.

Ydy, mae’n bosibl ail-forgeisio gyda morgais ymddeol llog yn unig.

Efallai y bydd yn rhaid i chi wneud asesiad fforddiadwyedd arall os byddwch yn newid benthyciwr neu eisiau cynyddu maint eich morgais, a allai fod yn anodd i rai pobl.

Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Ailforgeisio i gael y cytundeb gorau

Gall benthycwyr morgeisi traddodiadol gynnig morgeisi ymddeol llog yn unig, gan gynnwys banciau stryd fawr a chymdeithasau adeiladu.

Os ydych chi’n dod tuag at ddiwedd eich morgais llog yn unig presennol ac eisiau aros yn eich cartref, siaradwch â’ch benthyciwr i weld a fyddant yn ymestyn cyfnod eich morgais hyd at ymddeoliad.

Siaradwch â brocer morgeisi neu ymgynghorydd rhyddhau ecwiti annibynol am eich opsiynau. Nid oes angen iddynt feddu ar gymhwyster rhyddhau ecwiti i’ch helpu i ddod o hyd i forgais ymddeol llog yn unig.

Gall ymgynghorydd annibynnol weld pa forgeisi sydd ar gael ac a ydynt yn addas ar gyfer eich sefyllfa. Fel arfer codir ffi am eu cyngor.

Gallwch ddod o hyd i ymgynghorydd morgais rheoledig ar y gwefannau hyn:

• Personal Finance SocietyYn agor mewn ffenestr newydd
• UnbiasedYn agor mewn ffenestr newydd

Mae hefyd yn syniad da dewis cwmni sy’n aelod o’r Association of Mortgage Intermediaries (AMI)Yn agor mewn ffenestr newydd, y corff proffesiynol ar gyfer cwmnïau cyfryngwyr morgeisi.

Darganfyddwch y bobl iawn i siarad â nhw am gartrefi a morgeisi yn ein canllaw Prynu a gwerthu eich cartref: dod o hyd i weithiwr proffesiynol.

Os ydych chi’n cael trafferth gwneud eich ad-daliadau misol, siaradwch â’ch benthyciwr morgais am eich opsiynau cyn gynted â phosibl.

Efallai y byddwch yn gallu newid i forgais gydol oes lle gallwch optio allan o ad-daliadau misol, ond bydd hyn yn costio mwy i chi dros amser oherwydd adlog.

Os ydych chi’n poeni y byddwch yn neu wedi methu un neu fwy o daliadau morgais, defnyddiwch ein teclyn Lleolwr cyngor ar ddyledion i ddod o hyd i gyngor cyfrinachol am ddim ar ddyledion ar-lein, dros y ffôn neu’n agos at eich cartref.

Mae opsiynau eraill ar gael os ydych yn cael trafferth talu eich morgais – gweler ein canllaw Help gyda thaliadau morgais.