Pensiwn y Wladwriaeth: sut mae’n gweithio

Cynlluniwyd Pensiwn y Wladwriaeth i roi incwm ymddeoliad rheolaidd i chi gan y llywodraeth, hyd yn oed os oes gennych incwm neu bensiynau eraill.

Ar ôl i chi ei hawlio, fel arfer caiff ei dalu bob pedair wythnos, yn hytrach na’r un dyddiad bob mis.

Gallwch hawlio Pensiwn y Wladwriaeth ar ôl i chi gyrraedd oedran penodol, sy’n amrywio yn dibynnu ar bryd y cawsoch eich geni.

Gallwch wirio eich oedran Pensiwn y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd yn gyflym ar GOV.UK ond dyma ganllaw.

Ar hyn o bryd gallwch gymryd pensiwn preifat, gan gynnwys rhai pensiynau gweithle, o 55 oed (yn cynyddu i 57 oed o 2028).

Mae hyn yn golygu y gallech ddewis ymddeol cyn y gallwch wneud cais am eich Pensiwn y Wladwriaeth. Yn yr un modd, gallwch barhau i wneud cais am eich Pensiwn y Wladwriaeth a pharhau i weithio.

Mae faint y byddwch yn ei gael yn eich Pensiwn y Wladwriaeth yn dibynnu ar sawl blwyddyn rydych wedi gwneud cyfraniadau Yswiriant Gwladol. Gelwir y rhain yn flynyddoedd cymhwyso.

Pan fyddwch yn cyrraedd oedran Pensiwn y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd byddwch fel arfer angen o leiaf:

• 35 mlynedd o gyfraniadau cymwys i gael y swm llawn (£221.20 yr wythnos ar hyn o bryd), a
• deg mlynedd gymhwyso i gael unrhyw beth (£63.20 yr wythnos ar hyn o bryd).

Byddwch yn cael swm rhyngddynt os oes gennych 11 i 34 mlynedd o gyfraniadau cymhwyso.

Fel arfer gwneir cyfraniadau Yswiriant Gwladol cymwys:

• gan eich cyflogwr, gan gynnwys swm a dynnwyd o'ch cyflog
• fel rhan o’ch Ffurflen Dreth Hunanasesiad os ydych yn hunangyflogedig
• gan ddefnyddio credydau Yswiriant GwladolYn agor mewn ffenestr newydd os ydych yn derbyn budd-daliadau penodol fel Budd-dal Plant, Credyd Cynhwysol a Lwfans Ceisio Gwaith.

Gallwch hefyd dalu am gyfraniadau Yswiriant Gwladol gwirfoddol i lenwi unrhyw fylchau yn eich cofnod a rhoi hwb i’r swm a gewch.

Efallai y bydd angen mwy na 35 mlynedd o gyfraniadau Yswiriant Gwladol cymwys arnoch i gael Pensiwn y Wladwriaeth lawn os oeddech:

• yn gweithio cyn Ebrill 2016 gyda phensiwn gweithle neu bensiwn personol, a
• ‘wedi eithrio’ o Bensiwn Ychwanegol y Wladwriaeth (a elwir yn ‘SERPS’).

Roedd hyn yn golygu eich bod chi a’ch cyflogwr yn talu llai o Yswiriant Gwladol i’r llywodraeth, yn aml gan fod rhywfaint o’r arian yn cael ei dalu i’ch pensiwn gweithle neu bensiwn personol yn lle.

Gweler Wedi Eithrio o Bensiwn Ychwanegol y Wladwriaeth ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd am ragor o wybodaeth, gan gynnwys sut i wirio a oeddech wedi’ch eithrio.

Cyfrifir eich Pensiwn y Wladwriaeth yn wahanol os cyrhaeddoch oedran Pensiwn y Wladwriaeth cyn 6 Ebrill 2016, gan y byddwch yn gwneud cais am yr hen Bensiwn y Wladwriaeth gyda dwy ran. Gweler GOV.UK am ragor o wybodaeth am:

• Bensiwn Sylfaenol y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd
• Pensiwn ychwanegol y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd – gan gynnwys os oeddech wedi’ch eithrio.

Gallwch wirio eich rhagolwg Pensiwn y Wladwriaeth ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd

Bydd hyn yn dangos i chi:

• faint o Bensiwn y Wladwriaeth rydych yn debygol i’w gael
• ffyrdd o’i gynyddu os ydych yn annhebygol o gael yr uchafswm, a
• pryd y gallwch wneud cais am eich Pensiwn y Wladwriaeth.

Gallwch hefyd wneud cais drwy’r postYn agor mewn ffenestr newydd neu ffonio llinell gymorth Canolfan Pensiwn y DyfodolYn agor mewn ffenestr newydd i gael copi o’ch rhagolwg, ar yr amod na fyddwch yn cyrraedd oedran Pensiwn y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd o fewn 30 diwrnod.

Os yw eich rhagolwg Pensiwn y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd yn dangos efallai na fyddwch yn gymwys ar gyfer y swm llawn, mae rhai pethau y gallech eu gwneud:

1. Gwiriwch a allwch hawlio credydau Yswiriant Gwladol am ddim ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd Er enghraifft, os ydych yn ofalwr di-dâl neu’n chwilio am waith. Gellir ôl-ddyddio rhai hawliadau.
2. Ystyriwch dalu am gyfraniadau Yswiriant Gwladol gwirfoddol i lenwi unrhyw fylchau yn eich cofnod. Gweler ein canllaw Cynyddu eich Pensiwn y Wladwriaeth gyda chyfraniadau Yswiriant Gwladol gwirfoddol am ragor o wybodaeth.
3. Pan fyddwch yn cyrraedd oedran Pensiwn y WladwriaethYn agor mewn ffenestr newydd, gwnewch gais am Gredyd Pensiwn i ychwanegu at eich incwm. Gweler ein canllaw Credyd Pensiwn am ragor o wybodaeth.

Gallwch hefyd roi hwb i’r swm a gewch drwy ohirio eich cais am Bensiwn y Wladwriaeth, hyd yn oed os ydych yn gymwys i gael y swm llawn.

Gweler ein canllaw Cynyddu eich Pensiwn y Wladwriaeth drwy ohirio eich cais am ragor o help.

Ni thelir eich Pensiwn y Wladwriaeth yn awtomatig. Dyma’r camau i’w hawlio:

• Dylech dderbyn llythyr tua phedwar mis cyn i chi gyrraedd eich oedran Pensiwn y Wladwriaeth gyda chod gwahoddiad.

Os nad ydych wedi ei dderbyn tri mis cyn i chi droi oedran Pensiwn y Wladwriaeth, neu os ydych wedi ei golli, gallwch ofyn am god gwahoddiad ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd

• Defnyddiwch eich cod gwahoddiad i wneud cais, yn dibynnu ar ble rydych chi'n byw. Nid oes terfyn amser i chi wneud cais.

Pan fyddwch yn cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth, byddwch fel arfer yn dal i dalu Treth Incwm os ydych yn ennill mwy na £12,570 y flwyddyn – gan gynnwys yr incwm o’ch Pensiwn y Wladwriaeth. Ond ni fydd yn rhaid i chi wneud cyfraniadau Yswiriant Gwladol ar incwm o’ch Pensiwn y Wladwriaeth.

Bydd eich Pensiwn y Wladwriaeth yn cael ei dalu i chi heb i dreth gael ei didynnu. Yn lle, bydd eich cod treth fel arfer yn cael ei newid felly byddwch yn talu unrhyw dreth ychwanegol sy’n ddyledus o’ch incwm arall – fel eich cyflog neu bensiwn arall.

Os ydych chi’n hunangyflogedig neu os oes gennych chi fath gwahanol o incwm, fel o rentu eiddo, mae’n debygol y bydd angen i chi lenwi Ffurflen Dreth Hunanasesiad.

Mae eich swm Pensiwn y Wladwriaeth wythnosol yn cynyddu ym mis Ebrill bob blwyddyn, yn seiliedig ar system a elwir yn glo triphlyg. Mae hyn yn golygu bod y cynnydd yn cyfateb i un o dair canran, gyda’r llywodraeth yn dewis yr uchaf o:

• faint mae costau cyffredinol sydd wedi codi (chwyddiant), yn seiliedig ar Fynegai Prisiau Defnyddwyr (CPI) mis Medi blaenorol
• y cynnydd cyfartalog mewn cyflogau rhwng Mai a Gorffennaf y flwyddyn flaenorol, neu
• 2.5%.

Mae hyn yn berthnasol i’r rhan fwyaf o daliadau Pensiwn y Wladwriaeth, ond mae dau eithriad. Mae’r rhain yn cynyddu yn unol â CPI yn lle:

1. Pensiwn ychwanegol y Wladwriaeth – rhan o hen Bensiwn y Wladwriaeth y gallech ei gael pe baech yn cyrraedd oedran pensiwn cyn 6 Ebrill 2016.
2. Unrhyw swm ychwanegol os penderfynoch oedi (gohirio) cymryd eich Pensiwn y Wladwriaeth.

Yn gyffredinol, bydd eich taliadau Pensiwn y Wladwriaeth yn dod i ben pan fyddwch yn marw. Ond efallai y bydd eich priod neu bartner sifil yn gallu etifeddu rhywfaint o’ch Pensiwn y Wladwriaeth.

Gallwch ddefnyddio’r teclyn Pensiwn y Wladwriaeth a’ch partner ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd i wirio a ydych yn gymwys.

Am fwy o help, gweler ein canllawiau eraill:

• Budd-daliadau marwolaeth Pensiwn y Wladwriaeth
• Beth i’w wneud am bensiwn rhywun pan fyddant wedi marw
• Help pan fydd rhywun yn marw