Eich hawliau a budd-daliadau os bydd eich babi’n marw’n fuan ar ôl genedigaeth

Os bydd eich babi’n marw o fewn y 28 diwrnod cyntaf o gael ei eni, neu os yw’ch babi’n byw – hyd yn oed am gyfnod byr (gan gynnwys cyn 24ain wythnos y beichiogrwydd) – ond yn marw, mae gennych hawl i gymorth ariannol.

Byddwch angen dweud wrth rai pobl benodol beth sydd wedi digwydd. Y ffordd orau i wneud hyn fel arfer yw ffonio neu, pan fydd yn bosibl, anfon e-bost.

Os na fyddwch yn teimlo y byddech yn gallu ffonio, efallai y byddwch yn gallu cael perthynas neu ffrind agos i wneud rhai o’r galwadau ar eich rhan.

Os ydych yn gyflogedig yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban mae gennych 56 wythnos i gymryd Absenoldeb Rhieni Mewn Profedigaeth neu hawlio Tâl Stadudol Rhieni mewn Profedigaeth trwy eich cyflogwr. Mae hyn yn dechrau o ddyddiad marwolaeth y plentyn.

Gallwch gymryd hwn ar ben unrhyw absenoldeb mamolaeth neu dadolaeth rydych hefyd yn gymwys iddo.

Gallwch gymryd pythefnos o wyliau mewn un bloc neu fel dau floc ar wahân o wythnos.

Rhennir y 56 wythnos yn 2 gyfnod:

• o ddyddiad marwolaeth neu farwenedigaeth y plentyn i wyth wythnos ar ôl
• naw i 56 wythnos ar ôl dyddiad marwolaeth neu farwenedigaeth y plentyn.

Mae’n rhaid i chi roi rhybudd i'ch cyflogwr cyn i chi gymryd Absenoldeb Rhieni Mewn Profedigaeth. 

Os ydych yn weithiwr, efallai eich bod hefyd yn gymwys i ddwy wythnos o Dâl Profedigaeth Statudol.

Bydd angen i chi fod wedi bod yn ennill o leiaf £123 yr wythnos yn y flwyddyn dreth 2024/25.

Mae Tâl Profedigaeth Statudol yn unai £184.03 (2024/25) yr wythnos neu 90% o’ch enillion wythnosol cyfartalog, yn dibynnu ar ba un yw’r lleiaf.

Ond gall bod eich cyflogwr yn talu mwy na hwn trwy Dâl Profedigaeth Uwch. Gwiriwch eich llawlyfr staff neu’ch cytundeb am fanylion.

Darganfyddwch fwy am sut i hawlio Tâl Profedigaeth StatudolYn agor mewn ffenestr newydd ar GOV.UK.

Am fwy o wybodaeth am eich hawliau, edrychwch ar ganllaw Acas ar Absenoldeb a Thâl Profedigaeth RhiantYn agor mewn ffenestr newydd

Mae gennych hawl i gyfanswm o 52 wythnos o absenoldeb.

Ni allwch gael hyn os byddwch yn cael plentyn trwy fenthyg croth, ond efallai y gallwch gael absenoldeb rhiant di-dâl.

Efallai y byddwch yn gymwys i gael Tâl Mamolaeth Statudol tra byddwch yn absennol o’r gwaith am uchafswm o 39 wythnos – ar yr amod eich bod wedi bod yn gweithio’n ddigon hir.

Mae’n bwysig eich bod yn rhoi gwybod am unrhyw newidiadau mewn amgylchiadau i’ch anogwr gwaith Credyd Cynhwysol. Os ydych yn teimlo bod eich gallu i weithio neu i chwilio am waith wedi’i effeithio wrth i chi wella, efallai y byddant yn gofyn am nodyn o’ch meddyg teulu neu arbenigwr gofal iechyd

Mae rhaid i chi wneud cais cyn pen 28 diwrnod o farwolaeth eich babi.

Siaradwch â’ch cyflogwr am beth allant ei gynnig i chi neu gwiriwch eich contract cyflogaeth.

Mae llawer o gyflogwyr yn cynnig absenoldeb tosturiol i rieni mewn galar yn rhan o’u contract cyflogaeth sylfaenol neu fuddion cyflogeion.

Os nad ydych ar gyfnod mamolaeth neu dadolaeth ac yn methu dychwelyd i'r gwaith am resymau meddygol, telir Tâl Salwch Statudol am hyd at 28 wythnos. Gallai hyn fod yn fwy os yw'ch contract cyflogaeth yn caniatáu hynny.

Os ydych yn hunangyflogedig neu os nad ydych wedi bod gyda’ch cyflogwr yn ddigon hir i fod yn gymwys am Dâl Mamolaeth Statudol, efallai y byddwch yn gymwys am Lwfans Mamolaeth.

Mae hwn yn cael ei dalu gan y llywodraeth yn hytrach na’ch cyflogwr.

Os na allwch gael Lwfans Mamolaeth, efallai y gallwch gael Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA).

I wneud cais am Lwfans Mamolaeth, Credyd Cynhwysol neu Lwfans Cyflogaeth a Chymorth, cysylltwch â’ch Canolfan Byd Gwaith.

• Os ydych yn byw yn Lloegr, darganfyddwch fwy, a dewch o hyd i’ch Ganolfan Byd Gwaith agosafYn agor mewn ffenestr newydd, ar GOV.UK.
• Os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon, dewch o hyd i’ch Jobs and Benefits Office agosafYn agor mewn ffenestr newydd ar nidirect.

Byddwch yn cael Budd-dal Plant llawn am y cyfnod o’r enedigaeth hyd at wyth wythnos wedi i’ch babi farw.

Os ydych eisoes wedi gwneud cais am Fudd-dal Plant, bydd angen i chi roi gwybod i’r Swyddfa Budd-dal Plant bod eich babi wedi marw.

Ffoniwch y Swyddfa Budd-dal Plant ar 0300 200 3100 neu ewch i wefan GOV.UK

Os nad ydych wedi gwneud cais eto, mae rhaid i chi wneud hynny o fewn tri mis i’r enedigaeth i gael y swm yn llawn.

Efallai y byddwch hefyd yn gallu gwneud cais am gredydau treth hyd at wyth wythnos wedi marwolaeth eich babi.

Os nad ydych wedi gwneud cais, dylech wneud hynny o fewn un mis.

Os ydych eisoes yn derbyn credydau treth ar gyfer eich babi, rhaid i chi roi gwybod i’r Swyddfa Gredydau Treth  cyn pen mis o’ch colled.

Os ydych ar incwm isel ac yn derbyn budd-dal cymwys nid yw’n effeithio ar eich hawl i hawlio Grant Mamolaeth Cychwyn Cadarn.

Mae budd-daliadau cymwys yn cynnwys:

• Cymorthdal Incwm
• Lwfans Ceisio Gwaith yn seiliedig ar incwm
• Lwfans Cyflogaeth a Chymorth
• Credyd Cynhwysol.

Mae rhaid i chi wneud cais am y grant cyn pen 11 wythnos o’r dyddiad pan ddisgwylir i’r babi gael ei eni neu cyn pen tri mis ar ôl genedigaeth y babi.

I wneud cais am Grant Mamolaeth Cychwyn Cadarn:

• cysylltwch â’ch Canolfan Byd Gwaith (neu Jobs & Benefits Office os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon)
• lawrlwythwch ffurflen gais am Grant Mamolaeth Cychwyn CadarnYn agor mewn ffenestr newydd ar wefan GOV.UK.

Os ydych yn byw yn Lloegr, darganfyddwch fwy, a dewch o hyd i’ch Ganolfan Byd Gwaith agosafYn agor mewn ffenestr newydd, ar GOV.UK.

Os ydych yn byw yn Yr Alban, darganfyddwch fwy am y Best Start Grant, a therfynau incwmYn agor mewn ffenestr newydd ar MYGOV.SCOT.

Os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon, dewch o hyd i’ch Jobs and Benefits Office agosafYn agor mewn ffenestr newydd ar nidirect.

Mae gennych hawl i gael presgripsiynau am ddim am o leiaf 12 mis yn Lloegr.

Yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon mae presgripsiynau am ddim i bawb.

Mae gennych hawl hefyd i gael triniaeth ddeintyddol am ddim gan y GIG hyd nes y bydd y dystysgrif yn dod i ben.

Gofynnwch i’ch meddyg neu fydwraig am ffurflen FW8, y gallwch ei chwblhau ac yna maent yn ei harwyddo a’i hanfon i chi.

Byddwch yn derbyn eich tystysgrif eithriad yn y post.

Gall eich doctor neu fydwraig hefyd eich helpu â’r rhaglen Healthy Start os ydych wedi bod yn hawlio talebau. Ni fyddwch yn derbyn rhagor o dalebau ond gallwch ddefnyddio unrhyw dalebau rydych wedi’u derbyn eisoes.

Os ydych yn byw yn Yr Alban, darganfyddwch fwy am Best Start Foods a therfynau incwmYn agor mewn ffenestr newydd ar wefan MYGOV.SCOT.

Mae angen i chi gofrestru marwolaeth eich babi o fewn pum diwrnod yng Nghymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon (wyth diwrnod yn yr Alban).

Gallwch wneud hyn drwy fynd â’r dystysgrif farwolaeth at y Cofrestrydd Genedigaethau a Marwolaethau.

Gallwch gofrestru’r enedigaeth ar yr un pryd os nad ydych eisoes wedi gwneud hynny. Bydd y cofrestrydd yn rhoi ffurflen i chi ar gyfer y trefnwr angladdau.

Yn y rhan fwyaf o leoedd, bydd angen i chi fynd i’ch swyddfa gofrestru leol, yng Nghymru, Lloegr a'r Alban.

Efallai y gallwch wneud hyn yn yr ysbyty. Bydd staff yr ysbyty yn dweud wrthych beth fydd angen i chi ei wneud a ble i fynd.

Yn ôl y gyfraith mae rhaid i fabi sy’n marw yn fuan ar ôl eu geni gael eu claddu neu eu amlosgi yn ffurfiol er nad yw angladd yn ofyniad cyfreithiol.

Os ydych yn byw yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban, ni fydd eich awdurdod lleol yn codi ffioedd arnoch am angladd neu amlosgiad arferol ar gyfer plentyn.

Bydd rhaid, serch hynny, i chi dalu am ffioedd eraill fel trefnydd angladdau, blodau, arch a chofeb.

Yn Lloegr, gall y Children's Funeral Fund cyfrannuYn agor mewn ffenestr newydd hyd at £300 tuag at bris arch, blwch neu amdo. Gall y trefnydd angladdau hawlio hyn yn ôl – neu os nad ydych chi’n defnyddio un, gallwch ei hawlio yn ôl eich hun.

Yng Nghymru, mae gyfraniad o £500 tuagYn agor mewn ffenestr newydd at yr angladd a chostau cysylltiedig eraill fel blodau a phlaciau. 

Os ydych yn byw yng Nghymru neu Lloegr ac yn hawlio budd-daliadau penodol, gallwch hefyd gwneud cais am Daliad Costau Angladd hyd at £1,000Yn agor mewn ffenestr newydd i helpu gyda chostau rhesymol eraill.

Yn Yr Alban, y taliad cyfartalog yw £1,800 am gyfraniadYn agor mewn ffenestr newydd tuag at unrhyw gostau angladd rhesymol y bydd angen i chi eu talu fel gwasanaeth angladd neu gar angladd.

Yng Ngogledd Iwerddon, gallwch gael hyd at £1,000 am gostau angladdYn agor mewn ffenestr newydd rhesymol am ffioedd neu eitemau fel ffi trefnydd angladdau, blodau, arch.

Os nad ydych yn defnyddio trefnydd angladdau, gallwch wneud cais am rai costau angladd.

Mae’n hawdd cael eich llethu gan rai o’r pethau sydd angen i chi eu gwneud a’r penderfyniadau sydd angen i chi eu gwneud.

Er y gall teulu a ffrindiau fod yn gysur mawr, weithiau mae’n dda cael arweiniad clir, diduedd hefyd.

Darganfyddwch fwy am Sands, elusen marw-enedigaeth a marwolaeth baban newydd-anedigYn agor mewn ffenestr newydd sy’n cynnig cefnogaeth ymarferol ac emosiynol.

Mae'r Miscarriage Association yn cynnig cymorth a gwybodaethYn agor mewn ffenestr newydd i unrhyw un sy'n cael eu heffeithio gan golli babi yn ystod beichiogrwydd.

Mae ein canllawiau wedi'u hargraffu am ddim yn rhoi gwybodaeth a chyngor clir a diduedd i chi. Maent yn fan cychwyn da a gallant eich helpu wrth wneud dewisiadau gwybodus.