Ar ôl camesgoriad hwyr (rhwng 14 a 24 wythnos gyflawn o feichiogrwydd), efallai byddwch yn wynebu straen ariannol ar ben eich galar. Mae’n bwysig gwybod beth sydd gennych hawl iddo ac â phwy i siarad
Budd-daliadau a hawliadau
Yn anffodus, nid oes gennych hawl i hawliau neu fudd-daliadau mamolaeth neu dadolaeth os ydych wedi cael camesgoriad hwyr (rhwng 14 a 24 wythnos gyflawn o feichiogrwydd).
Mae hyn yn cynnwys Tâl Mamolaeth Statudol, Grant Mamolaeth Dechrau Cadarn a thalebau Dechrau Iach ychwanegol.
Ond fe allwch gael presgripsiynau am ddim o hyd, gyda Thystysgrif Eithrio Mamolaeth, gallwch ei ddefnyddio tan y dyddiad dod i ben ar gyfer presgripsiynau yn Lloegr. (Yn yr Alban, Cymru a Gogledd Iwerddon mae presgripsiynau am ddim i bawb).
Mae hawl i archwiliadau a thriniaeth ddeintyddol am ddim yn amrywio o wlad i wlad.
Oes angen i chi wneud unrhyw beth?
Er na fyddwch yn cael budd-daliadau, mae’n dal yn bwysig eich bod yn dweud wrth bobl benodol beth sydd wedi digwydd er mwyn iddynt allu trefnu’r gwaith papur.
Y ffordd orau i wneud hyn fel arfer yw ffonio neu, pan fydd yn bosibl, anfon e-bost.
Os na allwch wneud hyn eich hun, efallai y byddwch yn gallu cael perthynas neu ffrind agos i wneud rhai o’r galwadau ar eich rhan.
Siaradwch â’ch cyflogwr
Siaradwch â’ch cyflogwr am beth all ei gynnig i chi neu wirio eich contract cyflogaeth.
Mae’r rhan fwyaf o gyflogwyr yn cynnig absenoldeb tosturiol i rieni mewn galar yn rhan o’u contract cyflogaeth sylfaenol neu fuddion cyflogeion.
Bydd eich cyflogwr yn trefnu canslo unrhyw dâl mamolaeth neu dadolaeth a drefnwyd ar eich cyfer.
Siaradwch â’ch meddyg neu’ch bydwraig
Gellir defnyddio’ch Tystysgrif Eithriad Mamolaeth hyd at y dyddiad dod i ben ar gyfer presgripsiynau yn Lloegr.
Mae presgripsiynau am ddim i bawb yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon.
Mae hawl i archwiliadau a thriniaeth ddeintyddol am ddim yn amrywio o wlad i wlad.
Gallwch ddefnyddio unrhyw dalebau Cychwyn Iach sydd gennych yn barod.
Darganfyddwch fwy ar wefan Healthy Start
Os ydych yn byw yn yr Alban, darganfyddwch fwy o wybodaeth am y Grant Cychwyn Gorau, a therfynau incwm ar wefan mygov.scotYn agor mewn ffenestr newydd
Cysylltwch â’r Ganolfan Byd Gwaith neu’r Swyddfa Budd-daliadau
Os yw eich Canolfan Byd Gwaith wedi bod yn trefnu Grant Mamolaeth Dechrau Cadarn, bydd angen i chi ddweud wrthynt nad ydych bellach yn feichiog.
Os ydych y byw yng Ngogledd Iwerddon, bydd eich Jobs & Benefits Office leol yn trefnu hyn.
Darganfyddwch fwy, a dewch o hyd i'ch Canolfan Byd Gwaith agosaf, ar wefan GOV.UK
Os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon, dewch o hyd i'ch Jobs & Benefits Office agosaf ar wefan nidirect
A allwch gael tâl salwch?
Os ydych wedi cael camesgoriad hwyr, mae gennych hawl i’r un budd-daliadau ag unrhyw gyflogai arall sydd i ffwrdd o’r gwaith yn sâl.
Byddwch yn cael Tâl Salwch Statudol o leiaf – fe’i telir am hyd at 28 wythnos, neu fwy os yw’ch contract cyflogaeth yn ei ganiatáu.
Dylech gymryd absenoldeb salwch am gyhyd ag y bydd eich meddyg teulu yn llofnodi i gadarnhau eich bod yn sâl – heb deimlo dan bwysau i ddychwelyd i’r gwaith nes eich bod yn teimlo’n barod.
Darganfyddwch fwy am hawlio Tâl Salwch Statudol ar wefan GOV.UK
Efallai y bydd gennych hawl i Lwfans Cyflogaeth a Chymorth os:
- yw eich Tâl Salwch Statudol yn dod i ben ac ni allwch ddychwelyd i'r gwaith, neu
- nad ydych yn ennill digon i hawlio Tâl Salwch Statudol, neu
- na allwch hawlio Tâl Salwch Statudol oherwydd nad ydych wedi gweithio i'ch cyflogwr yn ddigon hir.
Darganfyddwch fwy am Lwfans Cyflogaeth a Chymorth ar wefan GOV.UK
Os ydych yn hawlio Credyd Cynhwysol
Os ydych yn cael Credyd Cynhwysol, rhaid i chi roi gwybod iddynt am eich camesgoriad. Os byddwch yn teimlo bod eich gallu i weithio neu chwilio am waith yn cael ei effeithio wrth wella, rhaid i chi gael nodyn ffitrwydd gan eich meddyg teulu neu arbenigwr gofal iechyd.
A allwch gael absenoldeb tosturiol?
Mae’r rhan fwyaf o gyflogwyr yn cynnig absenoldeb tosturiol i famau a thadau mewn galar yn rhan o’u contract cyflogaeth sylfaenol neu fuddion cyflogeion.
Siaradwch â’ch cyflogwr am beth all ei gynnig i chi neu wirio eich contract cyflogaeth.
Tystysgrif i’ch babi
Pan fydd babi yn cael ei eni’n farw o fewn 24 wythnos gyntaf o feichiogrwydd, nid yw’n cael ei ardystio na’i gofrestru’n ffurfiol.
Fodd bynnag, mae nifer o ysbytai yn cynnig Tystysgrif Enedigaeth i rieni.
Fel arfer mae hon yn rhoi enw’ch babi, dyddiad y golled a rhai manylion eraill.
Os nad yw’ch ysbyty yn darparu tystysgrifau, gallwch lawrlwytho un o wefan Sands – yr elusen marw-anedig a marwolaeth newydd-eni – a gofyn i’r ysbyty ei lofnodi.
Lawrlwythwch dystysgrif o wefan Sands
Gwneud trefniadau’r angladd
Os bu farw eich babi cyn 24 wythnos, nid oes unrhyw ofyn cyfreithiol i gael angladd ffurfiol.
Bydd staff yr ysbyty yn esbonio i chi beth maent yn ei gynnig, a dylent hefyd roi gwybodaeth ysgrifenedig i chi. Byddant yn rhoi amser i chi ystyried beth yr hoffech ei wneud.
Fel arall, gallwch wneud eich trefniadau eich hun ar gyfer angladd a/neu gladdedigaeth neu amlosgiad. Efallai yr hoffech ymgynghori â threfnydd angladdau neu weinidog o'ch ffydd eich hun.
Gallai tîm caplaniaeth yr ysbyty hefyd fod yn ffynhonnell dda o wybodaeth, cyngor a chymorth, p’un a oes gennych unrhyw gredoau crefyddol.
Mae gennych hawl i gladdu corff neu weddillion eich babi eich hun. Os ydych am wneud hyn, efallai y bydd angen i chi wneud eich dymuniadau'n glir i staff yr ysbyty neu'ch meddyg teulu oherwydd efallai na fyddant yn ymwybodol bod hyn yn gyfreithlon.
Am fwy o wybodaeth, ewch i Miscarriage AssociationYn agor mewn ffenestr newydd neu SandsYn agor mewn ffenestr newydd
Cymorth a chefnogaeth
Mae’n hawdd i rai o’r pethau mae rhaid i chi eu gwneud a’r penderfyniadau sydd angen i chi eu gwneud fynd yn ormod i chi.
Er y gall teulu a ffrindiau fod yn gysur mawr, o bryd i’w gilydd mae hefyd yn beth da cael cyngor clir, diduedd.
Mae Sands, elusen genedigaeth farw a marwolaeth newyddenedigol, yn cynnig cefnogaeth ymarferol ac emosiynol. Mae hyn yn cynnwys gwneud trefniant angladd.
Darganfyddwch fwy ar wefan Sands
Darganfyddwch fwy am farcio'ch colled ar wefan Miscarriage Association
Canllawiau wedi'u hargraffu am ddim
Mae ein canllawiau printiedig am ddim yn rhoi gwybodaeth glir, ddiduedd i chi. Maent yn fan cychwyn da a gallant eich helpu i wneud dewisiadau gwybodus.
Gallwch eu lawrlwytho neu archebu copïau printiedig drwy ddefnyddio ein ffurflenni archebu.