Chwyddiant – beth mae’n golygu ar gyfer eich cynilion

Chwyddiant yw'r cynnydd yng nghostau dros amser. Mae'n digwydd yn gyson - mae pethau'n gyffredinol yn ddrytach nag yr oeddent ychydig flynyddoedd yn ôl.

Er mwyn ei weld yn digwydd, meddyliwch am yr hyn y gallech ei brynu â £1 dros yr ychydig ddegawdau diwethaf.

Byddwn yn edrych arno o ran torthau o fara:

1970: £ 1 = 10 torth o fara

1980: £ 1 = 3 torth o fara

1990: £ 1 = 2 dorth o fara

2020: £ 1 = 1 dorth o fara.

Felly, gall £1 brynu llawer llai i chi nawr nag y gallai ym 1970 ac mewn deng mlynedd arall bydd yn prynu llai fyth. Mewn gwirionedd, yn 2024, pris cyfartalog torth o fara yw £1.40, felly byddai’r un £1 bellach yn prynu 0.7 torth o fara. Mae hyn oherwydd chwyddiant. Gelwir hyn yn bŵer prynu arian.

Y mesurau chwyddiant a ddefnyddir fwyaf yn y DU yw'r mynegai prisiau defnyddwyr (CPI), mynegai tai prisiau defnyddwyr (CPIH) a'r mynegai prisiau manwerthu (RPI).

Mae pob mesur yn cael ei gyfrif ychydig yn wahanol, er mai RPI yw'r uchaf fel rheol.

Er nad oes angen i chi wybod sut mae pob mesur yn cael ei gyfrif, mae'n ddefnyddiol gwybod y gyfradd gyfredol. Mae hyn oherwydd bod cyfraddau gwahanol yn cael eu defnyddio ar gyfer gwahanol bethau.

Er enghraifft, mae RPI fel arfer yn gysylltiedig â thaliadau pensiwn cyflog terfynol, treth car a llog ar fenthyciadau myfyrwyr. Defnyddir CPI yn aml gan y llywodraeth ar gyfer pethau fel cyfrifo pensiwn y wladwriaeth, a budd-daliadau fel Credyd Cynhwysol.

Os ydych yn clywed bod y gyfradd chwyddiant yn uchel, mae hynny'n golygu y gallwch brynu llai y flwyddyn hon nag y gallwch wedi'r flwyddyn diwethaf am yr un faint o arian, ac mae'r gostyngiad hwn mewn pŵer prynu yn digwydd ar gyflymder uwch na'r arfer.

Mae chwyddiant yn cael ei fesur fel canran:

• Os yw'r gyfradd chwyddiant yn 1% (chwyddiant is), bydd pŵer prynu arian 1% yn llai flwyddyn yn ddiweddarach.
• Os yw'r gyfradd chwyddiant yn 5% (chwyddiant uwch), bydd pŵer prynu arian 5% yn llai flwyddyn yn ddiweddarach.

Mae'n bwysig gwybod y gyfradd chwyddiant wrth feddwl am gynilion a buddsoddiadau gan ei fod yn effeithio ar b’un a ydych yn gwneud elw ar ôl chwyddiant.

Er enghraifft, os ydych yn rhoi eich arian mewn cyfrif banc sy'n talu 1% o log, bydd gennych 1% yn fwy o arian ar ôl blwyddyn. Ond os yw chwyddiant yn fwy nag 1%, ni fydd eich arian yn prynu cymaint ag y gwnaeth o'r blaen.

Gadewch i ni ddweud, mae gennych chi £100 a gallwch brynu rhywbeth am £100 heddiw. Os byddwch yn cynilo eich arian mewn cyfrif banc gyda llog o 1%, bydd gennych £101 y flwyddyn nesaf. Ond os yw chwyddiant yn 5%, bydd yr eitem honno'n costio £105 y flwyddyn nesaf. Gyda £101, ni fyddai'r arian yn y banc bellach yn ddigon i'w brynu.

I wneud arian ar eich buddsoddiad, mae angen cyfrif neu fuddsoddiad arnoch sy'n rhoi enillion uwch na'r gyfradd chwyddiant i chi.

Nodau cynilo yw'r pethau rydych am eu cyflawni yn y dyfodol, p'un a yw'n prynu car newydd, yn cynilo ar gyfer ymddeol neu'n hwylio ledled y byd.

Ar ôl i chi osod eich nodau, gallwch weithio allan sut i'w cyflawni - bydd rhai yn addas ar gyfer buddsoddiadau tymor hir, rhai ar gyfer arbedion tymor byr.

Mae rhai cyfrifon cynilo yn gysylltiedig â mynegai sy'n golygu y byddant yn talu llog sy'n olrhain chwyddiant ond nad ydynt bob amser yn cadw i fyny â chyfraddau llog eraill.

Mae'r rhain yn mynd yn ddrytach pan fydd y marchnadoedd yn disgwyl i chwyddiant godi, felly efallai na fydd yr enillion cyffredinol yn curo chwyddiant.

Nid oes unrhyw ffordd sicr o amddiffyn eich arian rhag effeithiau chwyddiant.

Yr unig reol yw nad cyfrifon cynilo arian parod yn gyffredinol yw'r lleoedd gorau i roi eich arian yn y tymor hir - mae'r llog bron bob amser yn is na chwyddiant, felly mae’ch pŵer prynu yn lleihau.

Mae cyfrifon cynilo dal yn ddefnyddiol, yn enwedig am arian yr ydych am wario'n fuan.

Ond os ydych yn bwriadu rhoi arian i'r neilltu am bum mlynedd neu fwy, efallai y byddai'n well buddsoddi.