Ail forgeisi

Dyma le rhoddir benthyciad wedi'i warantu ar yr eiddo o ffynhonnell ar wahân i'r benthyciwr gwreiddiol.

Mae'r ail fenthyciwr yn cymryd yr ail flaenoriaeth i'r benthyciwr cyntaf. Mae hyn yn golygu os oes angen gwerthu'r eiddo erioed, bydd y benthyciwr cyntaf yn galw am ecwiti yn yr eiddo yn gyntaf.

Yn yr un modd ag unrhyw forgais a sicrhawyd ar eich eiddo, gallai methu ag ad-dalu olygu y byddwch yn colli'ch eiddo.

Mae'r ail forgais uchaf y gallwch ei gael yn dibynnu ar faint o ecwiti rydych wedi'i gronni yn eich cartref.

Mae ail forgais yn caniatáu i chi ddefnyddio unrhyw ecwiti sydd gennych yn eich eiddo fel gwarant yn erbyn benthyciad arall.

Mae'n golygu y bydd gennych ddau forgais ar eich eiddo.

Ecwiti yw'r ganran o'ch eiddo sy'n eiddo i chi yn llwyr, sef gwerth y cartref heb unrhyw forgais/morgeisi sy'n ddyledus arno. Bydd y swm y bydd benthyciwr yn caniatáu i chi ei fenthyg yn amrywio. Fodd bynnag, bydd hyd at 75% o'r ecwiti yn eich eiddo yn rhoi syniad i chi.

Mae rhaid i fenthycwyr gydymffurfio â rheolau sy'n ymwneud â benthyca fforddiadwy.

Mae hyn yn golygu bod rhaid i ddarparwyr wneud yr un gwiriadau fforddiadwyedd a chynnal ‘prawf straen’ ar amgylchiadau ariannol y benthyciwr yn union yr un fath ag ymgeisydd am brif forgais neu forgais arwystl cyntaf.

Mae sawl rheswm pam byddai rhywun yn cymryd ail forgais:

• Os ydych yn cael trafferth cael gafael ar ryw fath o fenthyciad heb ei warantu - fel benthyciad personol, efallai am eich bod yn hunangyflogedig.
• Os yw’ch statws credyd wedi gwaethygu ers cael eich morgais cyntaf, gallai ailforgeisio i forgais newydd ar gyfer eich benthyciad tŷ ynghyd â benthyciad pellach olygu y byddwch yn y pen draw yn talu cyfradd llog uwch ar y morgais newydd cyfan felly byddwch yn talu mwy o log yn gyffredinol. Mae cymryd ail forgais yn golygu mai dim ond y gyfradd uwch a’r llog ychwanegol y byddech chi’n ei dalu ar y swm newydd rydych chi am ei fenthyg.
• Os yw ffi ad-dalu cynnar eich morgais presennol yn uchel, efallai y bydd yn rhatach cymryd ail forgais yn hytrach nag ailforgeisio i ryddhau ecwiti o’ch eiddo.

Bydd addasrwydd yr enghreifftiau uchod yn dibynnu ar eich amgylchiadau personol. Ar yr amod eich bod yn gyfredol ar eich taliadau morgais, mae'n werth ystyried blaenswm pellach gan eich benthyciwr presennol ar delerau gwell - oherwydd gallai fod yn opsiwn gwell.

Os byddwch yn gwerthu’ch cartref bydd angen i chi dalu gweddill eich morgais ail arwystl. Neu, os yw'ch benyciwr yn caniatáu, trosglwyddo'r ail forgais i eiddo newydd.

Er y gall ail forgeisi fod yn ddefnyddiol, mae’n gam mawr a gall y cyfraddau llog fod llawer uwch nag ar gyfer morgeisi cyntaf. Felly, mae angen i chi ystyried y manteision a’r anfanteision.

Cyn i chi gymryd ail forgais, gwiriwch a allwch gael taliad ymlaen llaw arall ar eich morgais cyfredol yn gyntaf a chael cyngor gan gynghorydd sydd â chymwysterau priodol.

Bydd yn medru rhoi help i chi ddod o hyd i fenthyciad sy’n gweddu orau â’ch anghenion a’ch sefyllfa ariannol.

Bydd angen iddo ddilyn y rheolau a osodir gan yr Awdurdod Ymddygiad Ariannol (FCA) wrth ddelio â chi. Nod y rheolau hyn yw eich diogelu.

Os dewiswch beidio â chael cyngor ffurfiol, rydych mewn perygl o gael benthyciad sy’n anaddas i chi. Os digwydd hyn, gallech gael anhawster cyflwyno cwyn llwyddiannus.

Wrth ystyried ail forgais, cofiwch:

• chwilio am y cynnig gorau – gwnewch yn siŵr eich bod yn cael y gyfradd orau drwy gymharu APRC (cyfradd codi tâl ganrannol flynyddol) y gwahanol ddarparwyr benthyciadau, hyd y benthyciad a’r cyfanswm y byddai rhaid i chi ei dalu’n ôl
• mynnu gwybod beth yw union delerau’r morgais, y ffioedd, y ffioedd ad-dalu’n gynnar a’r gyfradd llog.

Pan gewch gynnig gan ddarparwr, bydd angen iddo roi eglurhad digonol i chi o nodweddion hanfodol y benthyciad.

Byddant hefyd yn rhoi dogfen bersonol i chi, o bosibl o’r enw Dalen Wybodaeth Safonol Ewrop neu ddogfen Ffeithiau Allweddol. Mae’r dogfen hon:

• yn darparu cyfnod ystyried, neu ‘ailfeddwl’
• yn esbonio telerau’r cynnig
• ailadrodd rhai o fanylion eich cais am fenthyciad
• crynhoi nodweddion – gan gynnwys unrhyw ffioedd, yr APRC a newidiadau i’ch ad-daliadau misol os bydd y cyfraddau llog yn codi tu hwnt i bwynt penodol.

Mae gennych yr hawl i aros saith niwrnod o’r amser pan wneir y cynnig i ystyried os ydych eisiau ei dderbyn.

Efallai y bydd rhai darparwyr benthyciadau yn rhoi mwy na saith diwrnod i chi.

Yn ystod y cyfnod hwn, mae cynnig y darparwr benthyciadau yn rhwymol a bydd yn cadw at yr amodau a gynigiwyd i chi.

Ond mae ambell i eithriad - er enghraifft, os canfyddir bod yr wybodaeth a roesoch yn y cais yn ffug gallai’r amodau fod yn annilys.

Mae’n syniad da i fanteisio ar y cyfnod hwn i nid yn unig ystyried y cynnig a wnaethoch ei dderbyn, ond hefyd i’w gymharu i fenthyciadau eraill.

Nid oes rhaid i chi aros tan ddiwedd y cyfnod myfyrio i roi gwybod i’r darparwr benthyciadau y byddwch yn derbyn y morgais os ydych yn sicr eich bod eisiau derbyn morgais.

Gan fod ail forgais yn ddigon tebyg i’ch morgais cyntaf, mae’ch cartref mewn perygl os na fyddwch yn gwneud yr ad-daliadau. Fel unrhyw forgais, os ewch i ôl-ddyledion a pheidiwch â'i dalu'n ôl, gall llog ychwanegol gynyddu. 

Os byddwch yn gwerthu’ch cartref, bydd y morgais cyntaf yn cael ei glirio’n llawn cyn y bydd unrhyw arian yn mynd tuag at ad-dalu’r ail forgais, er y bydd benthyciwr yr ail forgais yn gallu dod ar eich ôl am y diffyg.

Mae taliad ymlaen llaw ychwanegol yn cynnwys cymryd mwy o fenthyca gan eich benthyciwr cyfredol. Yn aml, bydd y gyfradd yn wahanol i gyfradd eich prif forgais ac fel rheol gall fod ar delerau gwell o'i chymharu ag ail forgais.

Os oes angen i chi fenthyg swm bach o arian, mae’n well i chi ddewis cynnyrch sydd heb ei ddiogelu, fel benthyciad personol.

Os nad oes gennych ffi ad-dalu cynnar mawr ar eich morgais, mae gennych rywfaint o ecwiti yn eich cartref a’ch amgylchiadau heb newid, mae’n debygol y byddai’n well i chi ailforgeisio.