Gall ysgariad neu ddiddymiad fod yn gyfnod dryslyd a gofidus. Mae yna lawer o bethau i feddwl amdanynt, ac efallai mai pensiynau fyddai'r peth olaf ar eich meddwl. Ond gall eich pensiwn(au) fod eich asedau mwyaf gwerthfawr. Felly mae'n bwysig eu hystyried wrth benderfynu sut y bydd eich arian a'ch eiddo yn cael eu rhannu.
Beth sydd yn y canllaw hwn
Cytuno sut i wahanu'ch cyllid
Pan fyddwch chi'n ysgaru neu'n dod â phartneriaeth sifil i ben, mae angen i chi a'ch cyn-bartner gytuno ar sut i wahanu'ch cyllid. Mae'r rheolau yn wahanol, yn dibynnu a oeddech chi'n briod ai peidio neu mewn partneriaeth sifil:
Os ydych chi'n briod neu mewn partneriaeth sifil ac yn ysgaru neu'n diddymu'ch partneriaeth sifil
Efallai y bydd gennych hawl i rywfaint o bensiwn eich partner, neu'r cyfan ohono. Bydd hyn yn dibynnu ar yr hyn y cytunwyd arno a/neu a orchmynnir gan y llys.
Os ydych chi'n briod neu mewn partneriaeth sifil ac ar wahân
Os byddwch yn gwahanu heb ysgaru neu ddiddymu eich partneriaeth sifil yn gyfreithiol, ni fyddech yn gallu rhannu pensiwn eich partner yn ffurfiol.
Ond efallai y bydd gennych hawl o hyd i bensiwn neu gyfandaliad priod pan fyddant yn marw. Mae mwy o wybodaeth am hyn isod.
Os nad ydych yn briod neu mewn partneriaeth sifil, ac yn gwahanu o’ch partner
Yn y sefyllfa hon, ni fyddai gan y naill barti na'r llall hawl yn awtomatig i gael cyfran o bensiwn y llall.
Efallai y cyfeirir at gyplau sydd wedi byw gyda’i gilydd fel bod mewn ‘priodas cyfraith gwlad’ neu ‘gyd-fyw’. Mae llawer o gyplau yn credu bod hyn yn rhoi'r un amddiffyniad cyfreithiol iddynt â phâr priod neu bartneriaeth sifil. Er nad yw hyn yn wir am y rhan fwyaf o'r DU, gall fod rhai amgylchiadau yn yr Alban lle gallant gael yr un amddiffyniad cyfreithiol.
Darganfyddwch fwy ar wefan Cyngor ar Bopeth
Eich opsiynau
Os ydych chi'n briod neu mewn partneriaeth sifil a'ch bod chi'n penderfynu ysgaru, neu ddiddymu'ch partneriaeth, dylai'r llys ystyried unrhyw hawliau pensiwn.
Yng Nghymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon, byddai hyn fel arfer yn golygu cyfanswm gwerth yr holl hawliau pensiwn, ni waeth pryd y cawsant eu cronni.
Yn yr Alban, mae gwerth y pensiynau a grëwyd yn ystod y briodas neu'r bartneriaeth sifil yn cael eu hystyried. Mae hyn yn golygu nad yw unrhyw beth a grëwyd cyn y briodas neu’r bartneriaeth sifil, neu a gronnwyd ers ‘dyddiad y gwahanu’, yn cyfrif fel rheol.
Mae tair ffordd wahanol o ddelio â phensiynau personol neu’r gweithle wrth ysgaru neu ddiddymu perthynas:
| Opsiwn | Beth ydyw |
|---|---|
|
Gwrthbwyso pensiynau |
Mae gwerth unrhyw bensiynau yn cael ei wrthbwyso yn erbyn asedau eraill.
Er enghraifft, gallai un person gael cyfran fwy o gartref y teulu yn gyfnewid am y llall yn cadw ei bensiwn. Gall hyn gynnig toriad llwyr, syml nad yw'n ymyrryd â'r pensiynau presennol. |
|
Rhannu pensiynau |
Trosglwyddir y cyfan neu gyfran ganrannol o bensiynau person A i berson B.
Gellir ei drosglwyddo i bensiwn yn eu henw (naill ai pensiwn newydd neu bensiwn presennol) neu efallai y gallant ymuno â'r cynllun y mae'r pensiwn wedi dod ohono. Bydd yn dibynnu ar reolau'r cynllun pensiwn o ran pa ddull y maent yn ei ganiatáu. Mae hyn yn golygu eu bod nhw’n berchen y cyfranddaliad yn hawl eu hunain a gallu ei reoli fel maent yn dymuno. Mae'r opsiwn hwn hefyd yn cynnig llechen lân, ond cofiwch ni allwch rannu unrhyw yswiriant bywyd neu fudd-daliadau marwolaeth. |
|
Ymlyniad Pensiwn/Gorchmynion clustnodi |
Mae un partner yn cytuno i dalu cyfran o’u pensiwn i'w gyn-bartner pan fydd yn dechrau cael ei dalu iddynt.
Gelwir y rhain yn ‘gorchmynion ymlyniad’ yn y rhan fwyaf o’r DU, gall person B gael rhywfaint o’r incwm pensiwn, y cyfandaliad neu’r ddau. Ond ni all person B gael taliadau pensiwn cyn i berson A ddechrau cymryd ei bensiwn. Fe’i gelwir yn ‘clustnodi pensiwn’ yn yr Alban, lle gallwch chi gael rhywfaint o’r cyfandaliad yn unig. Er y gallai hyn gadw pethau'n symlach i'w trefnu fel rhan o'r ysgariad, nid yw'n cynnig toriad llwyr. Mae hyn oherwydd bod person A yn dal i reoli pryd a sut y caiff ei ddefnyddio adeg ymddeoliad. |
Mae’r opsiynau i ddelio â Phensiwn y Wladwriaeth yn wahanol i’r uchod ac yn dibynnu ar y dyddiad rydych yn cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth.
Darganfyddwch fwy am yr opsiynau hyn a gweld ein canllaw ar Ysgariad a gwahanu
Y broses ysgaru
Fel rheol, gallwch osgoi mynd i wrandawiadau llys i ddatrys eich cyllid os gallwch chi a'ch cyn-bartner gytuno ar sut i rannu'r arian a'r eiddo.
Os gallwch ddod i gytundeb rhyngoch chi, er mwyn i hyn fod yn gyfreithiol rwymol byddai angen i chi wneud cais i'r Llys.
Yng Nghymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon, gelwir hyn yn ‘Orchymyn Cydsynio’.
Yn yr Alban, fe’i gelwir yn ‘Gytundeb Cymwys’.
Os na allwch gytuno ar bopeth, gallwch ofyn i lys wneud ‘gorchymyn ariannol'.
Yn fras, mae'r broses sy'n cynnwys pensiynau yn edrych fel hyn:
- Cael cyfreithiwr
- Gweithio allan asedau
- Cael gwybod gwerth yr holl bensiynau (gan gynnwys Pensiwn y Wladwriaeth)
- Asesu’r opsiynau pensiynau
- Mynd i’r llys am y gorchymyn pensiwn
- Gweithredu’r gorchymyn pensiwn
