Byddwch fel arfer yn derbyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf tua phum wythnos ar ôl i chi wneud cais. Ar ôl hynny, gwneir taliadau bob mis, neu ddwywaith y mis yn yr Alban a Gogledd Iwerddon. Dyma beth allwch chi ei wneud tra byddwch chi'n aros, gan gynnwys gwneud cais am daliadau ymlaen llaw os oes angen help arnoch.
Help i reoli eich arian tra byddwch yn aros am eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf
Help os nad oes gennych chi ddigon o arian i fyw arno
Os ydych chi’n poeni am gael ychydig neu ddim arian tan eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf, dilynwch y camau hyn.
Gofynnwch i gael eich taliad Credyd Cynhwysol yn gynnar
Os byddwch yn cael trafferth cyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf, gallwch ofyn i gael eich talu’n gynnar. Gelwir hyn yn daliad ymlaen llaw, neu fenthyciad ymlaen llaw yng Ngogledd Iwerddon.
Gallwch ofyn am y taliad llawn neu swm llai, naill ai ar yr un pryd neu mewn ceisiadau lluosog. Ond gofynnwch am yr hyn sydd ei angen arnoch yn unig, gan y bydd eich taliad Credyd Cynhwysol yn y dyfodol yn cael ei leihau hyd at 25% nes bydd y benthyciad yn cael ei ad-dalu – a all gymryd hyd at ddwy flynedd.
Gallwch ofyn am daliad ymlaen llaw trwy:
- Mewngofnodi i'ch cyfrif Credyd CynhwysolYn agor mewn ffenestr newydd ar-lein
- Galw'r Llinell Gymorth Credyd CynhwysoYn agor mewn ffenestr newyddl am ddim neu'r Ganolfan Gwasanaeth Credyd Cynhwysol yng Ngogledd IwerddonYn agor mewn ffenestr newydd
- Siarad â'ch anogwr gwaith.
- Gofyn i Ymgynghorydd Cymorth i Wneud Cais Cyngor ar Bopeth
Bydd angen i chi egluro pam fod angen yr arian arnoch a darparu manylion eich cyfrif banc.
Dylech gael penderfyniad yr un diwrnod, gyda’r arian yn cael ei dalu i’ch cyfrif banc o fewn tri diwrnod gwaith – neu’r un diwrnod os na allwch aros. Os byddwch yn aflwyddiannus, gallwch ofyn i’r penderfyniad gael ei ailystyried.
O fis Ebrill 2025 os ydych yn hawlio Credyd Cynhwysol bydd swm yr arian y gellir ei gymryd o'ch lwfans safonol bob mis tuag at ad-daliadau yn cael ei ostwng o 25% i 15%.
I gael rhagor o wybodaeth, gweler ein canllaw Taliadau ymlaen o Gredyd Cynhwysol
Gwiriwch ddwywaith eich bod yn cael yr holl fudd-daliadau y mae gennych hawl iddynt
Pan fyddwch wedi gwneud cais am Gredyd Cynhwysol, byddwch wedi ateb cwestiynau am eich sefyllfa. Mae hyn er mwyn gweithio allan faint fyddwch chi’n ei gael, a’r elfennau rydych chi’n gymwys ar eu cyfer.
Ond mae bob amser yn werth gwirio bod hyn wedi'i gyfrifo'n gywir. Defnyddiwch ein Cyfrifiannell budd-daliadau i weld pa fudd-daliadau y gallech fod yn eu cael.
Neu, i gael gwiriad budd-daliadau llawn, gweler Advicelocal i ddod o hyd i arbenigwr budd-daliadau yn eich ardal chiYn agor mewn ffenestr newydd
Gwnewch gais i gynlluniau lles lleol am help i dalu am hanfodion
Gall cynlluniau lles lleol roi talebau i dalu am filiau a hanfodion fel:
- bwyd
- dillad
- nwy neu drydan
- band eang a ffôn
- petrol neu ddiesel, ac
- eitemau cartref, fel poptai neu oergelloedd.
Mae’r cynllun y gallwch wneud cais iddo yn dibynnu ar ble rydych yn byw:
- Yn Lloegr, gwnewch gais i'ch cyngor lleol am y Gronfa Cymorth CartrefYn agor mewn ffenestr newydd
- Yn yr Alban, gwnewch gais i The Scottish Welfare FundYn agor mewn ffenestr newydd
- Yng Nghymru, gwnewch gais i'r Gronfa Cymorth DdewisolYn agor mewn ffenestr newydd
- Yng Ngogledd Iwerddon gwnewch gais i The Finance Support ServiceYn agor mewn ffenestr newydd
I gael mwy o wybodaeth, gweler ein canllaw Ble gallaf gael cymorth brys gydag arian a bwyd?
Gofynnwch i gael eich cyfeirio at fanc bwyd am fwyd neu danwydd am ddim
Mae banciau bwyd fel arfer yn cynnig bwyd am ddim i unrhyw un sydd â thaleb atgyfeirio.
Efallai y byddant hefyd yn rhoi taleb nwy a thrydan i chi os ydych chi ar fesurydd rhagdalu ac yn methu â fforddio ychwanegu ato.
Gallwch ofyn am daleb atgyfeirio drwy gysylltu â’ch:
- meddyg teulu
- ymwelydd iechyd
- gweithiwr cymorth
- cyngor lleolYn agor mewn ffenestr newydd
- gweithiwr cymdeithasol, neu
- ysgol y plentyn.
Gallwch hefyd ofyn i’r heddlu neu elusen leol, fel:
- Cyngor ar Bopeth LloegrYn agor mewn ffenestr newydd
- Cyngor ar Bopeth yr AlbanYn agor mewn ffenestr newydd
- Cyngor ar Bopeth CymruYn agor mewn ffenestr newydd
- Advice NIYn agor mewn ffenestr newydd yng Ngogledd Iwerddon.
Byddwch yn cael gwybod pa fanc bwyd y gallwch ei ddefnyddio, ond i ddod o hyd i'ch opsiynau agosaf, gweler:
Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllaw Ble gallaf gael cymorth brys gydag arian a bwyd?
Gwiriwch am grantiau a chyllid elusennau
Efallai y byddwch yn gymwys i gael grant, sef arian ychwanegol na fydd yn rhaid i chi ei dalu’n ôl.
I ddod o hyd i help a gwneud cais amdano, gallwch ddefnyddio'r ddau:
Ceisiwch osgoi benthyg arian, os gallwch
Gallai benthyg arian gan fenthyciwr neu rywun rydych chi’n ei adnabod ymddangos fel ateb cyflym, ond mae risg o ddisgyn i gylchred o ddyled.
Ceisiwch weld benthyca fel y dewis olaf i ymdopi nes i chi ddod yn ôl mewn rheolaeth. Gall hyd yn oed opsiynau cost isel i bob golwg arwain at droell o gostau na ellir eu rheoli.
Os ydych wedi rhoi cynnig ar yr holl opsiynau uchod ac yn edrych ar ffyrdd o fenthyg arian, sicrhewch eich bod yn deall:
- yn union faint y bydd yn ei gostio i chi
- a allwch chi fforddio'r ad-daliadau.
Am fwy o help ac i gymharu ffyrdd o fenthyca, gweler:
Darganfyddwch beth i’w wneud os byddwch yn cael trafferth ad-dalu biliau, dyled neu rent
Beth i’w wneud os byddwch yn cael trafferth ad-dalu biliau, dyled neu rent
Gallai aros pum wythnos am eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf olygu na allwch fforddio taliad pwysig, neu fynd ymhellach ar ei hôl hi. Ond peidiwch â phoeni, dyma beth i'w wneud, gan gynnwys ble i ddod o hyd i gymorth dyled am ddim.
Cael cymorth dyled am ddim os ydych eisoes wedi methu taliad
Mae’n bwysig cael cyngor am ddim ar ddyledion os ydych yn poeni y byddwch chi’n methu taliad, wedi methu taliad, neu’n wynebu unrhyw faterion brys, gan gynnwys:
- cysylltiad gan feilïaid (swyddogion siryf yn yr Alban)
- derbyn gwŷs llys
- diffodd eich nwy neu drydan
- adfeddiannu eich cartref, car neu nwyddau.
Defnyddiwch ein teclyn Lleolwr cyngor ar ddyledion i ddod o hyd i gyngor cyfrinachol am ddim ar ddyledion ar-lein, dros y ffôn, neu’n agos at ble rydych chi’n byw.
Bydd ymgynghorydd dyled yn:
- trin popeth a ddywedwch yn gyfrinachol
- peidio byth â'ch barnu na gwneud i chi deimlo'n ddrwg am eich sefyllfa
- awgrymu ffyrdd o ddelio â dyledion efallai nad ydych yn gwybod amdanynt
- gwirio eich bod wedi gwneud cais am yr holl fudd-daliadau a hawliadau sydd ar gael i chi.
Defnyddiwch ein Blaenoriaethwr biliau i wybod pa daliadau i fynd i’r afael â nhw gyntaf
Os ydych chi’n cael trafferth gyda biliau ond heb fethu unrhyw daliadau, gall ein Blaenoriaethwr biliau eich helpu chi i:
- drefnu pa rai i ddelio â nhw gyntaf
- cael cymorth a thorri costau.
Gall canlyniadau methu rhai mathau o filiau fod yn fwy difrifol nag eraill, felly mae’n bwysig mynd i’r afael â nhw yn y drefn gywir cyn iddynt ddod yn ddyledion problemus.
Siaradwch â’ch landlord os byddwch ar ei hôl hi gyda’ch rhent
Gall mynd ar ei hôl hi ar eich rhent fod yn straen ac yn llethol. Ond dylai eich landlord neu swyddog tai fod yn fodlon gweithio gyda chi i ddod yn ôl ar y trywydd iawn.
Cysylltwch â nhw ac esboniwch eich bod yn aros am eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf ac y gallech gael trafferth talu.
Mae gobaith y gallwch gytuno ar ateb, fel:
- newid eich dyddiad talu rhent
- amser ychwanegol i dalu
- cynllun ad-dalu fforddiadwy newydd
- gostyngiad mewn rhent, neu
- defnyddio'ch blaendal i dalu rhai taliadau.
Gallwch hefyd ofyn i’ch anogwr gwaith Credyd Cynhwysol am Drefniant Talu Amgen (APA)Yn agor mewn ffenestr newydd Gall APA olygu eich bod yn cael eich talu’n amlach neu fod rhan o’ch taliad yn cael ei dalu’n uniongyrchol i’ch landlord am eich rhent.
Am fwy o help, gweler ein canllawiau:
Cysylltwch â’ch benthyciwr os byddwch yn cael trafferth talu’ch morgais
Os ydych chi’n mynd i gael trafferth i dalu’ch morgais wrth aros am eich taliad Credyd Cynhwysol, rhowch wybod i’ch benthyciwr.
Rhaid iddynt egluro eich opsiynau i'ch helpu i barhau â'ch taliadau. Er enghraifft:
- dim ond talu'r llog am ychydig
- cymryd gwyliau talu byr
- ymestyn tymor eich morgais fel eich bod yn talu llai bob mis, ond dros gyfnod hirach.
Dylech allu cytuno ar gynllun sy'n gweithio i'r ddau ohonoch.
Efallai y byddwch hefyd yn gymwys am Gymorth ar gyfer Llog ar Forgais i gael cymorth gyda thaliadau. Am fwy o help, gweler:
Rhowch wybod i’ch darparwyr biliau os ydych yn meddwl y byddwch yn methu taliad
Os ydych chi’n poeni na fyddwch chi’n gallu talu bil, defnyddiwch ein teclyn Lleolwr cyngor ar ddyledion i ddod o hyd i gyngor cyfrinachol am ddim ar ddyledion ar-lein, dros y ffôn neu’n agos at ble rydych chi’n byw.
Bydd ymgynghorydd dyled yn esbonio amrywiaeth o opsiynau i helpu gyda’ch sefyllfa, gan gynnwys ffyrdd nad ydych yn debygol o glywed amdanynt.
Un o'r opsiynau y gallent ei awgrymu yw gofyn i'ch cyflenwr am help. Os ydych chi’n cael trafferth, dylai darparwr eich bil eich trin yn deg a chynnig amrywiaeth o opsiynau cymorth i chi. Er enghraifft:
- eich symud i fargen ratach neu dariff cymdeithasol
- cynllun ad-dalu fforddiadwy
- rhoi credyd dros dro i chi am eich mesurydd
- eich helpu i wneud cais i gronfa caledi.
I gael help ar sut i gael sgwrs, gweler ein canllaw Siarad â'ch credydwr
Siaradwch ag ymgynghorydd Credyd Cynhwysol annibynnol yn gyfrinachol
Os oes angen mwy o help neu gefnogaeth arnoch, mae Cyngor ar Bopeth yn cynnal gwasanaeth Cymorth i Wneud Cais cyfrinachol am ddim yng Nghymru, Lloegr a'r Alban.
Gallwch siarad ag ymgynghorydd ar-lein neu dros y ffôn am gymorth nes i chi dderbyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf. Yng Ngogledd Iwerddon, gall Advice NI helpu.
Gall ymgynghorwyr eich helpu i:
- baratoi ar gyfer ymdopi â'ch taliad misol cyntaf
- sicrhau bod eich anogwr gwaith yn deall eich amgylchiadau personol
- gwneud cais am flaenswm
- cael cymorth ariannol ychwanegol.
Mae pwy i gysylltu ag ef yn dibynnu ar ble rydych chi'n byw.
- Yn Lloegr, cysylltwch â Chymorth i wneud Cais Cyngor ar BopethYn agor mewn ffenestr newydd ar 0800 144 8444
- Yn yr Alban, cysylltwch â Chymorth i wneud Cais Cyngor ar Bopeth yr AlbanYn agor mewn ffenestr newydd ar 0800 023 2581
- Yng Nghymru, cysylltwch â Chymorth i wneud Cais Cyngor ar BopethYn agor mewn ffenestr newydd ar 0800 024 1220
- Yng Ngogledd Iwerddon, cysylltwch ag Advice NIYn agor mewn ffenestr newydd ar 0800 915 4604.
Ar ôl i chi dderbyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf, gallwch ddod o hyd i help a chymorth gyda budd-daliadau ar AdvicelocalYn agor mewn ffenestr newydd
Darganfyddwch sut i greu cyllideb a gweld a allwch chi dorri unrhyw gostau
Creu cyllideb a gweld a allwch chi dorri unrhyw gostau
Os nad ydych wedi yn barod, mae’n syniad da sefydlu cyllideb. Bydd hyn yn eich helpu i gynllunio sut i ymestyn eich incwm nes y cewch eich talu nesaf – fel cael y fargen orau ar gyfer eich biliau a rheoli taliadau hanfodol ochr yn ochr â’ch dyddiadau talu.
Cyllidebwch ar gyfer eich dyddiad talu Credyd Cynhwysol newydd
Unwaith y byddwch wedi derbyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf, bydd yn cael ei dalu ar yr un dyddiadau (neu’r diwrnod gwaith cynt os yw’n glanio ar benwythnos neu ŵyl banc). Mae hyn fel arfer yn:
- unwaith y mis yng Nghymru a Lloegr
- unwaith y mis yn yr Alban, ond gallwch ofyn am ddwywaith y mis
- ddwywaith y mis yng Ngogledd Iwerddon, ond gallwch ofyn am unwaith y mis.
Os yw eich dyddiadau talu yn wahanol i’ch incwm o waith neu fudd-daliadau blaenorol, efallai y bydd angen i chi addasu eich cyllideb i sicrhau bod biliau hanfodol yn cael eu talu.
Sicrhewch eich bod yn cynllunio ar gyfer misoedd pan fyddwch chi'n gwario mwy, fel penblwyddi neu fisoedd pan fydd rhai biliau'n ddyledus.
I helpu, mae ein Cynlluniwr Cyllideb am ddim a hawdd ei ddefnyddio yn cofnodi'ch holl wariant ac yn rhoi dadansoddiad i chi o'ch cyllid. Byddwch hefyd yn gweld awgrymiadau personol i wneud i'ch arian fynd ymhellach.
Os ydych chi’n poeni y byddwch chi’n cael trafferth, gofynnwch i’ch anogwr gwaith am Drefniant Talu Amgen (APA)Yn agor mewn ffenestr newydd. Gall APA olygu eich bod yn cael eich talu’n amlach neu fod rhywfaint o’ch taliad yn cael ei dalu’n uniongyrchol i’ch landlord am eich rhent.
Am fwy o wybodaeth am sut rydych yn cael eich talu, gweler ein canllaw Faint yw Credyd Cynhwysol?
Am fwy o awgrymiadau cyllidebu, gweler ein canllaw Help i reoli eich arian os ydych yn cael budd-daliadau
Newidiwch eich dyddiad rhent i ychydig ar ôl i chi gael eich talu
Yng Nghymru a Lloegr, chi sy’n gyfrifol fel arfer am dalu eich rhent i’ch landlord. Efallai y bydd gennych yr opsiwn hwn hefyd yng Ngogledd Iwerddon a’r Alban, lle caiff ei dalu’n uniongyrchol iddynt fel arfer.
Pan fyddwch yn gwybod dyddiad eich taliad Credyd Cynhwysol, gofynnwch i’ch landlord a allwch symud y dyddiad rydych yn talu’ch rhent – felly mae’n ddiwrnod neu ddau yn ddiweddarach.
Mae hyn yn golygu y bydd eich arian rhent yn gadael eich cyfrif yn gyflym eto, gan ei gwneud yn anoddach ei gymysgu ag arian sydd ar gael i’w wario.
Efallai y byddwch hefyd am ystyried cadw’ch arian rhent mewn cyfrif banc ar wahân, i’w wneud hyd yn oed yn haws. Gallai hyn helpu hefyd os na allwch newid eich dyddiad rhent.
Y naill ffordd neu'r llall, sicrhewch eich bod yn sefydlu neu'n newid eich archeb sefydlog ar gyfer y dyddiad newydd hwn. Yna bydd eich landlord yn cael ei dalu'n awtomatig bob mis. Fel arfer gallwch chi wneud hyn gan:
- ddefnyddio bancio ar-lein neu symudol, neu
- gofyn i'ch banc ei wneud ar eich rhan.
Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllaw Debydau Uniongyrchol, archebion sefydlog a thaliadau cerdyn cylchol
Gwiriwch a ydych yn gymwys i gael gostyngiad Treth Gyngor neu Ardrethi
Gan eich bod yn aros i hawlio Credyd Cynhwysol, efallai y byddwch yn gymwys i gael help i dalu eich Treth Gyngor neu’ch Ardrethi.
Mae'r gostyngiad fel arfer yn dibynnu ar eich amgylchiadau, fel ble rydych chi'n byw, faint rydych chi'n ei ennill ac os ydych chi'n byw gydag unrhyw un. Ond gallai olygu na fydd yn rhaid i chi dalu unrhyw beth.
Gostyngiad Treth Gyngor yng Nghymru, Lloegr a'r Alban
Mae gan bob cyngor lleol ei gynllun ei hun. Gallwch ddod o hyd i fanylion eich cynllun Gostyngiadau Treth Gyngor lleol ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd
Sicrhewch eich bod yn gwneud cais cyn gynted ag y gallwch. Ni fydd y rhan fwyaf o gynghorau yn ôl-ddyddio taliadau oni bai bod gennych reswm da dros beidio â gwneud cais ar unwaith.
Ad-daliad Trethi yng Ngogledd Iwerddon
Unwaith y byddwch wedi derbyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf, gallwch wneud cais am Ad-daliad Ardrethi ar nidirectYn agor mewn ffenestr newydd
Gosodwch nodyn atgoffa i wneud cais cyn gynted ag y gallwch. Os byddwch yn gwneud cais o fewn tri mis i'ch dyddiad talu cyntaf, efallai y bydd eich Ad-daliad Treth yn cael ei ôl-ddyddio.
Ffyrdd o dalu llai am eich nwy a/neu drydan
Mae’n werth gwirio a allwch chi gael biliau ynni rhatach drwy newid cyflenwr neu dariff (y fargen sydd gennych).
Gallwch gymharu bargeinion ynni gan ddefnyddio gwefannau cymharu, fel:
Fel arfer mae’n rhatach talu drwy Ddebyd Uniongyrchol misol, yn hytrach nag arian parod neu siec.
Mae hefyd yn werth gwirio a ydych yn gymwys ar gyfer y cynlluniau hyn:
- Gostyngiad Cartrefi CynnesYn agor mewn ffenestr newydd yng Nghymru, Lloegr a'r Alban – gostyngiad o £150 ar eich biliau trydan gaeaf.
- Affordable Warmth SchemeYn agor mewn ffenestr newydd yng Ngogledd Iwerddon – grant a allai fod o gymorth os ydych yn rhentu gan landlord preifat neu'n berchen ar eich cartref.
- Taliad Tywydd OerYn agor mewn ffenestr newydd yng Nghymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon – swm awtomatig o £25 bob tro y bydd y tymheredd yn disgyn i ddim gradd neu lai am saith diwrnod, fel arfer rhwng Tachwedd a Mawrth.
- Winter Heating PaymentYn agor mewn ffenestr newydd yn yr Alban – taliad sefydlog awtomatig os ydych yn cael Credyd Cynhwysol yn ystod wythnos ym mis Tachwedd.
Efallai y byddwch hefyd yn gallu cael help i dalu am welliannau arbed ynniYn agor mewn ffenestr newydd, fel newid eich boeler ac ychwanegu inswleiddio.
Gweler ein canllawiau eraill am ragor o help:
Help i dalu eich bil nwy neu drydan – gan gynnwys beth i’w wneud os ydych ar fesurydd rhagdaledig
Beth i’w wneud os ydych chi’n poeni bod eich biliau ynni’n cynyddu
Gwiriwch a ydych yn gymwys i gael biliau dŵr rhatach
Os ydych yn byw yng Nghymru neu Loegr, mae’n werth gwirio a allwch arbed drwy newid i fesurydd dŵr am ddim. Mae hyn yn golygu y byddwch yn talu am y dŵr a ddefnyddiwch, yn hytrach nag amcangyfrif.
Efallai y byddwch hefyd yn gymwys ar gyfer tariff cymdeithasol eich cwmni dŵrYn agor mewn ffenestr newydd, a allai roi gostyngiad mawr i chi (yn aml 15% i 90%) neu olygu na fyddwch yn talu mwy na swm penodol bob blwyddyn.
Bydd rhai yn gadael i chi wneud cais nawr os oes gennych incwm isel, ond efallai y bydd yn rhaid i chi aros nes eich bod wedi derbyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf ar gyfer eraill.
Os nad ydych yn siŵr pwy yw’ch cyflenwr, gallwch ddefnyddio teclyn dod o hyd i’ch cyflenwrYn agor mewn ffenestr newydd gan Water UK yn gyntaf.
Yn yr Alban byddwch fel arfer yn talu am ddŵr fel rhan o’ch Treth Gyngor, neu eisoes ar fesurydd, ac yng Ngogledd Iwerddon nid oes unrhyw daliadau dŵr domestig.
Gweler Sut i leihau eich bil dŵr am wybodaeth lawn a ffyrdd o leihau'r defnydd o ddŵr
Newid i fargen band eang a/neu ffôn symudol rhatach
Os yw eich contract wedi dod i ben, yn aml gallwch wneud arbedion mawr drwy newid i fargen ratach.
Mae hefyd yn werth sicrhau nad ydych yn talu am ryngrwyd cyflym nad oes ei angen arnoch neu ddata symudol, munudau a thestunau na fyddwch yn eu defnyddio.
I gymharu bargeinion, rhowch gynnig ar wefannau cymharu fel:
- un o safleoedd cymharu band eang a argymhellir gan OfcomYn agor mewn ffenestr newydd
- darganfyddwr ffonau symudol rhad MoneySavingExpertYn agor mewn ffenestr newydd
- teclyn cymharu ffonau symudol Which?Yn agor mewn ffenestr newydd
Cyn cofrestru, gwiriwch a allai un o'r tariffau cymdeithasol hynYn agor mewn ffenestr newydd guro'ch bargen orau. Fel arfer bydd angen i chi aros nes eich bod wedi derbyn eich taliad Credyd Cynhwysol cyntaf i fod yn gymwys, ond gallai eich arbed yn y tymor hir.
Am fwy o help a gwybodaeth, gweler ein canllawiau:
Cael band eang am ddim os ydych yn chwilio am waith
Os ydych yn ceisiwr gwaith, efallai y gallwch gael chwe mis o fand eang ffeibr TalkTalk am ddim. Gofynnwch i'ch anogwr gwaith a allwch chi wneud cais am daleb.
Nid oes contract na gwiriad credyd, felly gallwch ddewis canslo neu ddechrau talu TalkTalk pan ddaw’r chwe mis i ben.
Torri costau yswiriant car a chartref
Mae yswiriant car yn ofyniad cyfreithiol os ydych yn gyrru car ac mae yswiriant cartref yn diogelu eich eiddo.
Mae dau fath o yswiriant cartref:
- mae yswiriant cynnwys yn cynnwys eitemau a gosodiadau y tu mewn i'ch cartref, ac
- mae yswiriant adeiladau yn cynnwys y strwythur, fel waliau a tho – nid oes angen hwn arnoch os ydych yn rhentu.
I dorri costau, gwiriwch bob amser a allech arbed trwy newid yswiriwr. Peidiwch byth â derbyn y pris adnewyddu heb gymharu opsiynau eraill.
Mae MoneySavingExpert yn rhestru trefn y gwefannau cymharu rhataf i'w defnyddio ar gyfer:
Gweler hefyd ein canllaw Sut i ddod o hyd i'r fargen orau ar eich yswiriant gan ddefnyddio gwefannau cymharu prisiau.
Os ydych yn rhentu gan eich cyngor, awdurdod lleol neu gymdeithas tai, gwiriwch a ydynt yn cynnig polisi yswiriant cynnwys cartref am bris gostyngol. Darganfyddwch fwy yn ein canllaw Yswiriant cynnwys os ydych yn rhentu ac ar incwm isel.
Cefnogaeth ychwanegol os oes gennych blant
Efallai y byddwch yn gymwys i gael cymorth ychwanegol am ddim os oes gennych blant, ar ben eich taliad Credyd Cynhwysol arferol.
Sicrhewch eich bod yn hawlio Budd-dal Plant
Mae Budd-dal Plant yn swm wythnosol sefydlog y gallwch ei hawlio ar gyfer pob plentyn yr ydych yn gyfrifol amdano, fel arfer yn cael ei dalu bob pedair wythnos.
Nid oes rhaid i chi fod yn rhiant i’r plentyn i wneud hawliad, ond dim ond un hawliad y gellir ei gael fesul plentyn.
I hawlio, mae angen i'r plentyn fod:
- o dan 16 oed, neu
- o dan 20 oed ac mewn addysg neu hyfforddiant amser llawn.
Mae ar wahân i Gredyd Cynhwysol, felly gallwch hawlio’r ddau ar yr un pryd.
Gweler ein canllaw Sut i wneud cais am Fudd-dal Plant am fwy o wybodaeth neu gallwch wneud cais:
Gwiriwch a ydych yn gymwys i gael gofal plant am ddim
Mae gan bob plentyn tair a phedair oed yn y DU hawl i addysg gynnar neu ofal plant am ddim. Mae rhai plant iau hefyd yn gymwys.
Mae nifer yr oriau gofal plant wythnosol am ddim (yn ystod y tymor) a gewch fel arfer yn dibynnu ar oedran eich plentyn, faint rydych yn ei ennill o waith cyflogedig a ble rydych yn byw.
Lloegr – hyd at 30 awr am ddim
Yn Lloegr, efallai y byddwch yn gymwys ar gyfer:
- 15 awr os yw'ch plentyn yn ddwy oed (naw mis i ddau o fis Medi 2024)
- 15 neu 30 awr os ydynt yn dair neu bedair oed.
Gweler GOV.UK am sut i wneud cais i'ch cyngorYn agor mewn ffenestr newydd
Yr Alban – tua 30 awr am ddim
Yn yr Alban, efallai y byddwch yn gymwys am tua 30 awr yn ystod y tymor os yw eich plentyn yn dair neu bedair oed (a rhai yn ddwy oed).
Gweler mygov.scot am sut i wneud cais i'ch cyngorYn agor mewn ffenestr newydd
Cymru – hyd at 30 awr am ddim
Yng Nghymru, efallai y byddwch yn gymwys ar gyfer:
- 12.5 awr os yw'ch plentyn yn ddwy neu'n dair oed ac yn byw mewn ardal Dechrau'n Deg
- 30 awr os ydynt yn dair neu bedair.
Gweler llyw.cymru i weld a ydych yn gymwysYn agor mewn ffenestr newydd
Gogledd Iwerddon – hyd at 12.5 awr
Yng Ngogledd Iwerddon, efallai y byddwch yn gymwys am 12.5 awr os yw'ch plentyn yn dair neu bedair oed.
Gweler nidirect am sut i wneud cais am le cyn ysgol a ariennirYn agor mewn ffenestr newydd
Am fwy o help a gwybodaeth, gweler ein canllaw Help gyda chostau gofal plant
Hawliwch hyd at 85% o'ch costau gofal plant yn ôl
Tra byddwch yn cael Credyd Cynhwysol, fel arfer gallwch gael help gyda chostau gofal plant os ydych yn gallu gweithio ac:
- mae gennych gynnig swydd neu swydd (nid oes ots faint o oriau rydych chi'n eu gweithio)
- mae eich partner yn gweithio hefyd, os oes gennych un
- mae eich darparwr gofal plant yn ofalwr plant cofrestredig.
Gallwch hefyd fod yn gymwys os byddwch yn cymryd seibiant o’r gwaith ac yn hawlio Lwfans Mamolaeth neu Dâl Mamolaeth, Tadolaeth, Rhiant a Rennir neu Fabwysiadu Statudol (yn ogystal â Chredyd Cynhwysol).
Byddwch yn cael hyd at 85% o’ch costau gofal plant yn ôl, hyd at uchafswm y mis. Hyd at Ebrill 2025, dyma’r uchafswm presennol:
- £1,014.63 am un plentyn, neu
- £1,739.37 ar gyfer dau neu fwy o blant.
Byddwch fel arfer yn talu am y gofal plant eich hun ac yn lanlwytho’r anfoneb neu dderbynneb i’ch cyfrif Credyd CynhwysolYn agor mewn ffenestr newydd ar-lein. Yna caiff yr arian ei ad-dalu fel rhan o’ch taliad Credyd Cynhwysol nesaf.
Help os na allwch fforddio talu costau gofal plant ymlaen llaw
Efallai y byddwch yn gallu cael eich costau gofal plant (gan gynnwys y blaendal) wedi’u talu ymlaen llaw os ydych:
- yn dechrau gweithio, neu
- yn cynyddu eich oriau.
Gallai hyn hefyd eich helpu i ddod o hyd i le gofal plant neu ei gadw os oes angen i chi gael seibiant rhwng swyddi.
I wneud cais, gofynnwch i'ch anogwr gwaith. Fe’i gelwir yn Gronfa Cymorth HyblygYn agor mewn ffenestr newydd yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban a’r Adviser Discretion FundYn agor mewn ffenestr newydd yng Ngogledd Iwerddon.
Mae’n grant, felly ni fydd yn rhaid i chi ad-dalu dim o’r arian a roddir i chi.
Gwnewch gais am help gyda chostau ysgol, fel dillad, teithio a phrydau ysgol am ddim
Tra’ch bod yn cael Credyd Cynhwysol efallai y byddwch yn gallu cael prydau ysgol am ddim a help gyda chostau:
- dillad ysgol
- gweithgareddau, fel gwersi cerddoriaeth a hyfforddiant chwaraeon
- teithio i'r ysgol ar drafnidiaeth gyhoeddus.
Cysylltwch â'ch cyngor lleol i ofyn am help, neu gwnewch gais i'r Education Authority yng Ngogledd Iwerddon.
Mae’r hyn y gallwch ei gael yn dibynnu ar faint rydych chi’n ei ennill ar ben eich taliad Credyd Cynhwysol a ble rydych chi’n byw:
Yn Lloegr, cewch ragor o wybodaeth a gwnewch gais ar GOV.UK:
- Gwneud cais am brydau ysgol am ddimYn agor mewn ffenestr newydd
- Cymorth gyda chludiant o'r cartref i'r ysgolYn agor mewn ffenestr newydd
- Dewch o hyd i'ch cyngor lleolYn agor mewn ffenestr newydd
Yng Ngogledd Iwerddon, darganfyddwch fwy a gwnewch gais ar the Education Authority:
- Grantiau prydau a gwisg ysgol am ddimYn agor mewn ffenestr newydd
- Cludiant o'r cartref i'r ysgolYn agor mewn ffenestr newydd
Yn yr Alban, cewch ragor o wybodaeth a gwnewch gais ar mygov.scot:
- Cludiant ysgol am ddimYn agor mewn ffenestr newydd
- Help gyda chostau dillad ysgolYn agor mewn ffenestr newydd
Yng Nghymru, cewch ragor o wybodaeth a gwnewch gais ar llyw.cymru:
Cymorth a chefnogaeth os ydych yn ofalwr
Os ydych yn gofalu am rywun arall, efallai y byddwch yn gymwys i gael taliadau ychwanegol a chymorth arall. Os ydych wedi dod yn ofalwr yn ddiweddar, mae budd-daliadau eraill y gallech eu hawlio ochr yn ochr â Chredyd Cynhwysol.
Gwiriwch a allwch hawlio Lwfans Gofalwr neu Daliad Cymorth Gofalwr
Efallai y byddwch yn gymwys i gael £81.90 ychwanegol yr wythnos (2024/25) os:
- ydych yn ofalwr di-dâl am o leiaf 35 awr yr wythnos
- ydych yn 16 oed neu'n hŷn, heb fod mewn addysg llawn amser
- rydych yn cael eich talu llai na £151 yr wythnos yn 2024/25 ar ôl treth ac Yswiriant Gwladol. Bydd hyn yn codi i'r hyn sy'n cyfateb i 16 awr yr wythnos ar y Cyflog Byw Cenedlaethol o fis Ebrill 2025 - mae hyn yn golygu y gallwch ennill £195.36 yr wythnos, a thua £10,000 y flwyddyn.
- mae'r person rydych yn gofalu amdano yn hawlio budd-daliadau anabledd neu salwch penodolYn agor mewn ffenestr newydd
Gelwir hyn yn Lwfans Gofalwr. Yn yr Alban, fe’i gelwir yn Daliad Cymorth Gofalwr ac mae’n cynnwys dau daliad ychwanegol bob blwyddyn, a elwir yn Carer’s Allowance SupplementYn agor mewn ffenestr newydd.
Ond gall hawlio Lwfans Gofalwr effeithio ar faint o Gredyd Cynhwysol a gewch, gan ei fod yn cael ei gyfrif fel incwm. Gallai hefyd effeithio ar fudd-daliadau’r person rydych yn gofalu amdano. Er enghraifft, gallai eu Premiwm Anabledd Difrifol ddod i ben.
Mae’n werth siarad ag arbenigwr budd-daliadau cyn hawlio. Gallwch ddefnyddio AdvicelocalYn agor mewn ffenestr newydd i ddod o hyd i sefydliadau a all helpu.
Mae sut i wneud cais yn dibynnu ar ble rydych chi'n byw.
- Yng Nghymru a Lloegr, gwnewch gais ar GOV.UKYn agor mewn ffenestr newydd
- Yn yr Alban, gwnewch gais ar Social Security ScotlandYn agor mewn ffenestr newydd
- Yng Ngogledd Iwerddon, gwnewch gais ar nidirectYn agor mewn ffenestr newydd
Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllaw Budd-daliadau y gallwch eu hawlio fel gofalwr
Trefnwch Asesiad Gofalwr i gael mynediad at wasanaethau cymorth
Mae asesiad gofalwr yn edrych ar y cymorth y gallai fod ei angen arnoch ac yn penderfynu ar y cymorth y mae gennych hawl iddo. Er enghraifft:
- darparu gofal fel y gallwch gymryd seibiannau byr
- help gyda'ch gwaith tŷ, golchi dillad, siopa groser neu arddio
- darparu offer arbenigol neu addasiadau cartref i wneud bywyd yn haws
- eich cefnogi'n emosiynol, fel cwnsela neu rywun i siarad yn rheolaidd
- rhoi mynediad i ymarfer corff, cyfleoedd dysgu neu weithgareddau cymdeithasol
- cael rhywun i siarad ar eich rhan.
Darperir llawer o'r gwasanaethau hyn am ddim gan y gwasanaethau cymdeithasol. Os na, efallai y byddwch yn gymwys i gael cymorth ariannol.
Gallwch ofyn am asesiad gofalwr am ddim os ydych yn 18 oed neu’n hŷn. Os yw’r person rydych yn gofalu amdano yn byw yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban, cysylltwch â’i gyngor lleolYn agor mewn ffenestr newydd (adran gwasanaethau cymdeithasol i oedolion). Yng Ngogledd Iwerddon, cysylltwch â'u Health and Social Care trustYn agor mewn ffenestr newydd
Am fwy o wybodaeth, gweler ein canllaw Gwasanaethau cymorth sydd ar gael i ofalwyr
Gwnewch cais am grantiau a chymorth arall
Mae llawer o grantiau ac elusennau sy'n cynnig cymorth i bobl sy'n gofalu am rywun sy'n sâl neu'n anabl.
Gallwch ddefnyddio chwiliad grantiau Turn2UsYn agor mewn ffenestr newydd i wirio a ydych yn gymwys a gwneud cais.
Help os ydych yn poeni am hawlio fel cwpl
Os ydych yn byw gyda’ch partner, byddwch wedi gwneud cais Credyd Cynhwysol ar y cyd. Mae hyn yn golygu y byddwch yn cael un taliad ar gyfer eich cartref. Dyma beth i'w wneud a sut i gael help os ydych chi'n poeni am rannu arian.
Gofyn am Drefniant Talu Amgen os gallai eich partner gamddefnyddio’r arian
Os ydych chi’n poeni y gallai’ch partner wario arian sydd ei angen i dalu biliau hanfodol fel rhent, nwy, trydan a bwyd, gallwch ofyn i Gredyd Cynhwysol gael ei dalu’n wahanol.
Gelwir hyn yn Drefniant Talu Amgen (APA) a gallai fod yn:
- daliad ar wahân – lle mae eich holl daliad Credyd Cynhwysol yn mynd i mewn i'ch cyfrif
- taliad wedi'i rannu – caiff eich taliad Credyd Cynhwysol ei rannu rhyngoch a'i dalu i gyfrifon banc ar wahân.
Gallwch ofyn am APA ar unrhyw adeg, mewn tair ffordd:
- Mewngofnodwch i'ch cyfrif Credyd CynhwysolYn agor mewn ffenestr newydd ar-lein
- Ffoniwch y Llinell Gymorth Credyd CynhwysolYn agor mewn ffenestr newydd am ddim neu’r Ganolfan Gwasanaeth Credyd CynhwysolYn agor mewn ffenestr newydd yng Ngogledd Iwerddon.
- Siaradwch â'ch anogwr gwaith.
Cael cefnogaeth gyfrinachol a diogel i'ch amddiffyn rhag camdriniaeth ariannol
Os ydych chi’n poeni bod eich partner yn cymryd rheolaeth o’ch taliad a’ch gadael heb unrhyw arian parod eich hun, mae hyn yn cam-drin ariannol.
Os ydych mewn perygl uniongyrchol, ffoniwch yr heddlu ar 999, neu 999 ac yna 55 os na allwch siarad yn uchel. Fel arall, gofynnwch am gael siarad â’ch anogwr gwaith yn gyfrinachol ac esboniwch beth sy’n digwydd.
Gall ymddangos yn frawychus, ond byddant yn gwrando ac yn awgrymu ffyrdd y gallant gefnogi. Er enghraifft, talu am lety dros dro.
Os ydych chi’n gallu gadael yn ddiogel, gallai eich anogwr gwaith hefyd drefnu i’ch taliad Credyd Cynhwysol cyntaf gael ei wneud yn gynnar.